เหรียญพระสุนทรีวาณี วัดสุทัศน์ ปี 2495

เหรียญสุนทรีวาณี วัดสุทัศนเทพวราราม นับเป็นเหรียญที่มีชื่อเสียงเป็นที่นิยมของวัดสุทัศนเทพวราราม นอกเหนือไปจากบรรดาพระกริ่งอันเลื่องชื่อแล้ว เหรียญสุนทรีวาณี มีการจัดสร้าง 2 ครั้ง โดยใช้ชื่อเดียวกัน ครั้งแรกเป็นเหรียญที่ สมเด็จพระสังฆราช (แพ) สร้างขึ้นในสมัยเป็นที่ พระพรหมมุนี ส่วนอีกครั้งหนึ่งนั้น บรรดาศิษยานุศิษย์ของ พระมงคลราชมุนี (สนธิ์ ยติธโร) ร่วมกันจัดสร้าง เหรียญพระสุนทรีวาณี เพื่อแจกเป็นที่ระลึกในวันพระราชทานเพลิงศพของพระมงคลราชมุนี เมื่อวันที่ 16 พฤษภาคม พ.ศ.2495 ซึ่งเหรียญทั้งสองรุ่นนี้จะมีความแตกต่างกันทั้งเนื้อหามวลสารและลักษณะ พิมพ์ทรง ในที่นี้จะได้กล่าวถึง "เหรียญพระสุนทรีวาณี พระมงคลราชราชมุนี" ครับผม

พระมงคลราชมุนี หรือ พระศรีสัจจญาณมุนี หรือที่ในวงการนักนิยมสะสมพระเครื่องและเหรียญคณาจารย์มักเรียกขานว่า "เจ้าคุณศรี (สนธิ์)" อันเป็นสมณศักดิ์ก่อนที่จะได้รับพระราชทานเป็นพระราชาคณะที่พระมงคลราชมุนี ท่านเกิดที่ ต.บ้านป่าหวาย กิ่ง อ.พระพุทธ บาท จ.สระบุรี เมื่อปี พ.ศ.2446 อายุได้ 11 ขวบ บิดาก็ถึงแก่กรรม มารดาจึงพาเข้ากรุงเทพฯ ฝากไว้กับพระภิกษุบุญ ซึ่งเป็นญาติที่วัดสุทัศนเทพวราราม เพื่อศึกษาร่ำเรียน อายุ 13 ปี บรรพชาเป็นสามเณร แล้วย้ายไปศึกษาร่ำเรียนกับพระพุทธิวิถีนายก เจ้าคณะจังหวัดนครปฐม ที่วัดกลางบางแก้ว จ.นครปฐม จนถึงปี พ.ศ.2460 จึงย้ายกลับมาวัดสุทัศนเทพวรารามเช่นเดิม ท่านเป็นผู้ใฝ่รู้ตั้งใจศึกษาวิทยาการต่างๆ จนแตกฉาน สามารถสอบนักธรรมโทได้ตั้งแต่เป็นสามเณร และเมื่ออายุครบบวชในปี พ.ศ.2466 จึงอุปสมบทเป็นพระภิกษุ โดยสมเด็จพระสังฆราช (แพ) เมื่อครั้งเป็นพระพรหมมุนี เป็นพระอุปัชฌาย์ ได้รับฉายา "ยติธโร" ท่านสอบเปรียญธรรมเรื่อยมาจนได้เปรียญ 7 ประโยคในปี พ.ศ.2474 และได้รับแต่งตั้งสมณศักดิ์เรื่อยมา สมณศักดิ์สุดท้ายที่พระมงคลราชมุนี (สนธิ์)

เจ้าคุณศรี (สนธิ์) เป็นศิษย์เอกในสมเด็จพระสังฆราช (แพ) มีความใกล้ชิดและได้รับการถ่ายทอดวิชาความรู้ในแขนงต่างๆ รวมทั้งได้รับการสืบทอด "ตำราการสร้างพระกริ่ง" ต่อจากท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ ด้วย พระกริ่งที่เจ้าคุณศรี (สนธิ์) สร้างนั้น ล้วนเป็นที่นิยมสะสมไม่แตกต่างไปจากของพระอาจารย์ทีเดียว มีอาทิ พระกริ่งประภามณฑล พระกริ่งบาเก็งเจ้าคุณศรี พระกริ่งก้นถ้วยใหญ่-เล็ก พระกริ่งจาตุรงคมุนี และพระกริ่งทองทิพย์ เป็นต้น

สำหรับ "เหรียญพระสุนทรีวาณี พระมงคลราชมุนี" ซึ่งบรรดาลูกศิษย์สร้างขึ้นเพื่อเป็นที่ระลึกในวันพระราชทานเพลิงศพของพระมงคลราชมุนีนั้น ใช้กรรมวิธีการสร้างโดย "การหล่อ" ลักษณะพิมพ์ทรงคล้าย "กลีบบัว" เนื้อหามวลสารประกอบด้วยโลหะและเศษทองชนวนของพระกริ่งหลายๆ รุ่นของเจ้าคุณศรี (สนธิ์) มาผสมผสาน เททองหล่อด้วยฤกษ์พระราชทานเพลิงศพ กระแสเนื้อโลหะจะออกสีน้ำตาลอมเขียว ด้านหน้า เป็นรูปพระสุนทรีวาณีประทับนั่งขัดสมาธิเพชรเหนืออาสนะบัว ยกพระหัตถ์ขวาขึ้นระหว่างพระอุระในอาการแบบกวักเรียก พระหัตถ์ซ้ายมีดวงแก้ว พระเศียรเป็นรูปมงกุฎไม่เหมือน พระสุนทรีวาณี ของสมเด็จพระสังฆราช (แพ) ซึ่งพระเศียรเป็นพระพุทธรูป ส่วนด้านหลัง พื้นเรียบ มีอักษรปั๊มว่า "ม.ค.๑" หมายถึง "พระมงคลราชมุนี"

เหรียญพระสุนทรีวาณี พระมงคลราชมุนี นับเป็นวัตถุมงคลชิ้นสุดท้ายของพระมงคลราชมุนี หรือเจ้าคุณศรี ซึ่งลูกศิษย์ที่เคารพนับถือร่วมกันสร้างเพื่อระลึกถึง เหรียญพระสุนทรีวาณี จึงเป็นวัตถุมงคลอันทรงคุณค่าและเป็นที่นิยมสะสมชิ้นหนึ่งของ วัดสุทัศนเทพวราราม

คอลัมน์ พันธุ์แท้พระเครื่อง ที่มาหนังสือพิมพ์ข่าวสด