นิทานเรื่องสั้นสอนใจ ของท่านพุทธทาส เรื่อง ศิษย์-อาจารย์ เป็นการถาม-ตอบพระบาลีกับความเป็นจริง ระหว่างศิษย์และอาจารย์ เป็นข้อเปรียบเทียบที่ท่านพุทธทาสแนะนำเอาไว้เป็นนิทานสอนใจ

สามเณรจ้อยเป็นเปรียญ ตั้งแต่ยังเป็นสามเณร วันหนึ่งอ่านพระบาลี มหาปรินิพพานสูตร ไปจนถึง ภาณวารที่ห้า ได้พบข้อความว่า อิเม จ สุภทฺท ภิกฺขุสมฺมา วิหเรยฺยุ อสุญฺโญ โลโก อรหนฺเตหิ อสฺสฺ (ล. ๑๐ น. ๑๗๖ บ. ๑๓๘) 
แปลเป็นใจความได้ว่า "ดูก่อน สุภัททะ ถ้าภิกษุ ทั้งหลายเหล่านี้ จะพึงเป็นอยู่ โดยชอบไซร้ โลกก็จะไม่ว่างจากพระอรหันต์" ดังนี้ สามเณรจ้อย เกิดฉงนอยู่ตลอดเวลาว่า การเป็นพระอรหันต์นั้นเป็นกันได้ง่ายๆ เช่นนี้ หรือว่า ตนแปล พระบาลีนี้ ผิด เพราะไม่รู้ เท่าถึง อย่างใด อย่างหนึ่ง มีความกลัดกลุ้ม เป็นกำลัง สามเณรจ้อย จึงพาคัมภีร์นั้น เข้าไปหาเจ้าคุณหลวงพ่อผู้เป็นสมภาร สอบถามถึงการแปลบาลีตอนนี้ ก็ได้ความตรงกันว่า สามเณร แปลถูก จึงได้เรียนถาม ขึ้นว่า จะเป็นพระอรหันต์กันได้ด้วย เหตุเพียงเป็นอยู่โดยชอบเท่านั้นแลหรือ ท่านเจ้าคุณ ได้ยืนยันว่าเป็นเช่นนั้นจริง เพราะเป็นอยู่โดยชอบ นั้นหมายถึงตั้งอยู่ใน มรรคมีองค์แปด สามเณรจ้อยได้ ถามขึ้นอีกว่า

"ก็พระสงฆ์ ทั้งหลายในบัดนี้ ไม่ได้เป็นอยู่กัน โดยชอบดอกหรือ?"ท่านเจ้าคุณได้โพล่งออกมา
"ก็เป็นกันอยู่โดยชอบซิ" ด้วยน้ำเสียง มีแววแห่งความขุ่นที่ไม่ชัดเจน
สามเณร จึงเรียนถาม ต่อไปว่า "ถ้าเช่นนั้น ก็ต้องมีพระอรหันต์ กันอยู่ทั่ว ทุกวัดวาอาราม นะขอรับ?"
เงียบกันไปขณะหนึ่งแล้ว ก็มีเสียงซึ่งใครๆ แทบจำไม่ได้ว่า เป็นเสียงของท่านเจ้าคุณดังลั่นขึ้น แต่เพียงว่า "..อื้อ..อื้อ.. ง่า.. อื้อ..ง่า..อื้อ.. นี่มันยังไงกันนี่หว่า!..ง่า..ไปเถอะ!"

ศิษย์-อาจารย์ นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า: มันเป็นการสุดวิสัย ที่ใครจะตอบได้ เพราะพระบาลีนั้นก็ถูก พระเจ้า พระสงฆ์ ก็เป็นอยู่โดยชอบจริง แต่แล้วก็ไม่มีใครเชื่อว่า พระอรหันต์ นั้นมีอยู่ตามวัดวาอาราม ทั่วๆ ไป และใครเป็นคนที่น่าสมเพชกว่าใคร ในระหว่าง ศิษย์-อาจารย์ รายนี้

นิทานเรื่องสั้นสอนใจ คัดจากหนังสือ นิทานเซ็น มหรสพทางวิญญาณเพื่อจริยธรรม เล่าโดย.. ท่านพุทธทาสภิกขุ แห่งสวนโมกขพลาราม ณ หอประชุมคุรุสภา พุทธศักราช ๒๕๐๕ พิมพ์โดย ธรรมสภา