พระเจ้าองค์หลวง วัดศรีมงคลใต้ อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร

ประวัติพระเจ้าองค์หลวง วัดศรีมงคลใต้ อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร พระพุทธรูปเก่าแก่คู่บ้านคู่เมือง ประดิษฐานภายในพระอุโบสถวัดศรีมงคลใต้ เป็นที่เคารพเลื่อมใสศรัทธาของชาวบ้านมาหลายชั่วอายุคน มีพุทธลักษณะศิลปะล้านช้างเป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบ ขนาดหน้าตักกว้าง ๒.๒ เมตรสูง ๒ เมตร

พระเจ้าองค์หลวง วัดศรีมงคลใต้ อำเภอเมือง จังหวัดมุกดาหาร พระเจ้าองค์หลวง เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบ วัสดุก่ออิฐถือปูน ขนาดหน้าตักกว้าง 2.2 เมตรสูง 2 เมตร ศิลปะล้านช้าง นับเป็นพระพุทธรูปเก่าแก่ คู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดมุกดาหาร ตามประวัติมีว่าในปลาย สมัยกรุงศรีอยุธยา “เจ้ากินรี” เป็นบุตรชายของเจ้าจันทรสุริยวงศ์

พระเจ้าองค์หลวง มองภายนอกเหมือนสร้างด้วยอิฐถือปูน มีผู้เล่าต่อกันมาว่า องค์พระภายในเป็นพระพุทธรูปทองคำ ปัจจุบันประดิษฐานอยู่ภายในวิหารวัดศรีมงคลใต้ ถนนสำราญชายโขงใต้ เขตเทศบาลเมืองมุกดาหาร ประวัติการสร้างและการได้มา ปรากฏตามตำนานเมืองมุกดาหารได้บันทึกไว้ว่า เมื่อปี พ.ศ. ๒๓๑๐ เจ้ากินรี (เจ้าเมืองโพนสิม)เป็นบุตรชายของเจ้าจันทรสุริยวงศ์ (ปัจจุบันเป็นบริเวณพระธาตุอิงฮัง เมืองคันธะบุรี แขวงสุวรรณเขต (สะหวันนะเขต)) ได้อพยพผู้คนจากเมืองโพนสิม เพื่อจะแสวงหาที่ตั้งเมืองขึ้นใหม่ วันหนึ่งนายพรานจากเมืองโพนสิม ได้ข้ามแม่น้ำโขงมาล่าสัตว์ตรงปากห้วยมุก ได้พบต้นตาลต้นหนึ่งมี ๗ ยอด และกองอิฐปรักหักพังอยู่ในบริเวณนั้น ซึ่งสันนิษฐานว่าคงเป็นบ้านเมืองในสมัยโบราณมาก่อน นายพรานจึงไปเล่าให้เจ้ากินรีฟัง เมื่อเจ้ากินรีมาตรวจ ดูเห็นว่ามีทำเลเหมาะสมที่จะตั้งบ้านเมือง จึงได้ชักชวนพรรคพวกมาตั้งเมืองขึ้นใหม่ ขณะที่เจ้ากินรีกำลังคุมบ่าวไพร่หักร้างถางพงอยู่ใกล้ต้นตาล ๗ ยอด ก็ได้พบพระพุทธรูป ๒ องค์ องค์ใหญ่เป็นพระพุทธรูปก่ออิฐถือปูนมีลักษณะสง่างาม สูง ๒ เมตร องค์เล็กเป็น พระพุทธรูปหล่อด้วยเหล็กอย่างดีอยู่ใต้ต้นโพธิ์ ๒ ต้น เจ้ากินรีจึงได้พากันสร้างวิหารขึ้นครอบ พระพุทธรูปทั้ง ๒ องค์ แล้วตั้งชื่อว่า“วัดศรีมงคล” เมื่อ พ.ศ. ๒๓๑๓ เพื่อเป็นมงคลแก่ชาวเมือง ปรากฏมีอภินิหารเกิดขึ้นถึงสองครั้ง คือพระเหล็กได้เสด็จมาอยู่ที่ใต้ต้นโพธิ์ตรงจุดเดิม จึงอัญเชิญกลับพระวิหาร ต่อมาพระเหล็ก องค์นั้นก็เสด็จหนีมาอยู่ตรงจุดเดิมอีกเป็นครั้งที่สอง คราวนี้ได้ฝังองค์จมลงในดินเหลือแต่เพียงพระเกศ ท้าวกินรีจึงสร้างแท่นสักการะบูชาไว้ ณ ที่นั้นและถวายนามว่า “พระหลุบเหล็ก” ต่อมาน้ำท่วมบริเวณนั้น พระเหล็กจึงได้จมน้ำหายไป ส่วนพระพุทธรูปองค์ใหญ่คงประดิษฐานอยู่ภายในพระวิหารวัดศรีมงคลใต้ และต่อมา ชาวเมืองมุกดาหารได้ถวายนามว่า “พระเจ้าองค์หลวง”

เมืองมุกดาหารสร้างเสร็จเมื่อ พ.ศ. ๒๓๒๑ ตั้งชื่อเมืองตามสถานที่ว่า “มุกดาหาร” สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชได้พระราชทาน บรรดาศักดิ์ให้เจ้ากินรีเป็นพระยาจันทรศรีสุราชอุปราชามัณฑาตุราชดำรงตำแหน่งเจ้าเมืองคนแรกของเมืองทุกดาหาร พ.ศ. ๒๓๒๑ พระเจ้าองค์หลวง เป็นที่เคารพเลื่อมใสศรัทธาของชาวมุกดาหารและชาวพุทธศาสนิกชนทั่วไป เป็นที่เลื่องลือทั้งในด้านความศักดิ์สิทธิ์และพุทธานุภาพ คุ้มครองให้ผู้สักการบูชาอยู่เย็นเป็นสุข แคล้วคลาดจากภัยอันตรายทั้งปวง ตลอดจนช่วยดลบันดาลให้ได้รับ ความสำเร็จในสิ่งที่ปรารถนาในทางที่ดีงาม