วันสงกรานต์ คำว่า สงกรานต์ หมายความว่า ที่สุดแห่งการคาบเกี่ยวระหว่างปีเก่ากับปีใหม่ คือ ปีเก่าผ่านพ้นไป ปีใหม่ก็เริ่มเคลื่อนย้ายเข้ามา หมายความว่า ของเก่ากับของใหม่อาศัยกัน ของเก่าเป็นเหตุให้เกิดของใหม่ ของใหม่นานๆ ไป กลายเป็นของเก่า แล้วเป็นเหตุให้เกิดของใหม่ต่อไปอีก

การเคลื่อนที่ย้ายต้องพยายามย้ายจากที่ไม่ดีไปสู่ที่ดี จึงจะชอบ เช่น ย้ายจากความโง่ไปสู่ความฉลาด ย้ายจากความยากจนไปสู่ความมั่งมี ย้ายจากความเสื่อมไปสู่ความเจริญ ย้ายจากคนชั่วไปสู่คนดี ย้ายจากปุถุชน คนมีกิเลสหนา ไปสู่อริยชน คนไกลจากกิเลส

ดังนั้น พอขึ้นปีใหม่"วันสงกรานต์"  เทพธิดา 7 องค์ ผู้เป็นธิดาของท้าวกบิลพรหมก็ส่งเศียรของท้าวกบิลพรหมให้กันแห่ต่อไป ผลัดเปลี่ยนกันปีละองค์ตามวาระที่มาถึง ตั้งแต่องค์ที่ 1 จนถึงองค์ที่ 7 จนครบ 7 องค์ แล้วก็หมุนเวียนกันทุกปีไป

การส่งกันต่อๆ ไป ต้องพยายามส่งความดีให้แก่กันจึงจะถูกต้อง เช่น พ่อแม่เป็นตัวอย่างที่ดีของลูก ลูกเป็นลูกที่ดีของพ่อแม่ สามีเป็นสามีที่ดีของภรรยา ภรรยาก็เป็นภรรยาที่ดีของสามี เพื่อนก็เป็นเพื่อนที่ดีของเพื่อน ครูอาจารย์เป็นแบบอย่างที่ดีของศิษย์ ศิษย์ก็เป็นศิษย์ที่ดีของครูอาจารย์ ผู้บังคับบัญชาเป็นเจ้านายที่ดีของผู้ใต้บังคับบัญชา ผู้ใต้บังคับบัญชาเป็นลูกน้องที่ดีของผู้บังคับบัญชา เป็นอันว่า ทุกๆ ล้วนมีความเกี่ยวข้องกัน ต้องปฏิบัติดีต่อกันตามหน้าที่ของตนๆ

ตำนานวันสงกรานต์ กล่าวว่า เศียรกบิลพรหม ถ้าวางลงที่พื้นดิน โลกจะต้องลุกเป็นไฟ ถ้าโยนขึ้นไปในอากาศ ฝนจะต้องแล้ง ถ้าโยนไปในน้ำ น้ำจะต้องแห้งหมด เมื่อเป็นเช่นนี้ โลกก็จะต้องเดือดร้อนทุกสิ่งที่อยู่ในโลกก็จะต้องเป็นอันตราย สิ่งมีชีวิตก็จะต้องตายหมด ไม่มีเหลือ

เศียรกบิลพรหมวางลงไม่ได้ โลกจะเดือดร้อนต้องประคองไว้ด้วยพรหมวิหารธรรม คือ เมตตา ความรักใคร่อยากจะให้เขาเป็นสุข กรุณา ความสงสารอยากจะให้เขาพ้นทุกข์ มุทิตา ความพลอยชื่นชมยินดีในเมื่อเขามีความสุข อุเบกขา ความวางเฉยเป็นกลาง ไม่ดีใจไม่เสียใจ ในเมื่อเขาถึงความวิบัติซึ่งตนไม่ อาจจะช่วยได้ โดยถือว่าเป็นกรรมของเขา ใครทำดีก็ได้ดี ใครทำชั่วก็ได้ชั่ว

รวมทั้ง 4 ข้อนี้ ถ้าโลกไม่ถือไว้ คือไม่ประพฤติปฏิบัติ มีแต่พยาบาทกัน เบียดเบียนกัน ริษยากัน ซ้ำเติมเพิ่มโทษกัน โลกก็จะต้องเดือดร้อนและเดือดร้อนมาถึงผู้ที่ไม่ถือ คือไม่ประพฤติปฏิบัติด้วย เหมือนไฟไหม้ ฝนแล้ง น้ำแห้งในที่ไหน คนอยู่ในที่นั้นก็ต้องเดือดร้อน

ปัญหาที่กบิลพรหมถามธรรมบาลกุมาร 3 ข้อ คือ 1.เวลาเช้า ราศีอยู่ที่ไหน 2.เวลากลางวัน ราศีอยู่ที่ไหน 3.เวลากลางคืน ราศีอยู่ที่ไหน ธรรมบาลกุมารตอบว่า 1.เวลาเช้าราศีอยู่ที่หน้า ตื่นเช้าต้องเอาน้ำล้างหน้าจึงจะมีสง่าราศี

2.เวลากลางวันราศีอยู่ที่อก ต้องเอาน้ำลูบอกลูบตัวจึงจะมีสง่าราศี 3.เวลากลางคืนราศีอยู่ที่เท้า ก่อนจะนอนต้องเอาน้ำล้างเท้า จึงจะมีสง่าราศี

วันสงกรานต์ปีนี้ ถ้าระลึกถึงข้อธรรมที่ได้ข้างต้น วันสงกรานต์ ต้องมีความหมายมาก ไม่ใช่สักแต่ว่าผ่านมาแล้วก็ผ่านไปเท่านั้น ยังเกิดความร่มเย็นเป็นสุขและความเจริญแก่โลกด้วย

พระเทพคุณาภรณ์ (โสภณ โสภณจิตฺโต ป.ธ.๙)
เจ้าอาวาสวัดเทวราชกุญชร วรวิหาร
watdevaraj@hotmail.com  ที่มา...ฉบับที่ 6709 ข่าวสดรายวัน