เทพเจ้าจีน การสร้าง"เทพเจ้าจีน"ในวัดไทย สิ่งหนึ่งที่น่าสนใจอยู่ไม่น้อย คือ การสร้าง ศาลเจ้า และ เทพเจ้าจีน ไว้ในวัดด้วย เหตุที่มีการสร้างเทพเจ้า และศาลเจ้าตามคติความเชื่อของชาวจีนนั้น  เพราะชาวจีนเป็นกำลังศรัทธาใหญ่ในการสร้างวัด

"วัด" เป็นคำที่ใช้เรียกสถานที่ทางพุทธศาสนามาแต่โบราณ ซึ่งปกติมีพระอุโบสถ พระวิหาร พระเจดีย์ รวมทั้งมีพระภิกษุสงฆ์อยู่อาศัย ทั้งนี้การสร้างวัดในสังคมไทย มีแบบอย่างที่เป็นอิทธิพลหลักจากลังกา เนื่องจากคนไทยนับถือพุทธศาสนาในลัทธิเถรวาท หรือหินยานผ่านมาทางสายของลังกา (แบบลังกาวงศ์) ซึ่งแบ่งออกเป็น ๒ ประเภท คือ ๑.วัดราษฎร์ ซึ่งหมายถึง วัดที่ชาวบ้านช่วยกันสร้างเพื่อไว้เป็นพุทธบูชา ได้แกวัดทั่วๆ ไป และ ๒.วัดหลวง ซึงหมายถึง วัดที่เกี่ยวข้องกับพระเจ้าแผ่นดิน ที่ทรงสร้างไว้   ส่วนมูลเหตุ คือ การสร้างให้เป็นศาสนสถาน เพื่อเอื้อต่อการกระทำศาสนพิธี และเหตุผลสำคัญอีกประการหนึ่ง คือ เป็นผลสืบเนื่องจากเนื้อหาคำสอนใน “ไตรภูมิ” ที่ทรงนิพนธ์ขึ้นโดย พระยาลิไท  กษัตริย์แห่งกรุงสุโขทัย ประมาณ พ.ศ.๑๘๘๘ ซึ่งเนื้อหาส่วนใหญ่จะเน้นในเรื่องของ ปุพเพกตปุญญตา อันเป็นเรื่องที่พรรณนาเกี่ยวกับสวรรค์และนรกเป็นอย่างมาก

ด้วยเหตุดังกล่าว จึงกระตุ้นให้เกิดความกลัว ในเรื่องของการทำความชั่ว และเร่งสร้างบุญความดี  เพื่อจะได้ขึ้นไปเสวยสุขบนแดนสวรรค์ หรือได้เกิดใหม่ในชาติภพหน้า ที่เพียบพร้อมด้วยฐานันดรศักดิ์ที่สูงส่ง หรือเพื่อสั่งสมบุญ สำหรับไปเกิดในยุคเดียวกับ พระศรีอาริยเมตตรัย หรือพระพุทธเจ้าองค์ที่ ๕ ที่ชาวพุทธมีคติความเชื่อว่า จะอุบัติขึ้นหลัง พ.ศ. ๕๐๐๐

“การสร้างวัด" ในพุทธศาสนา มีคติความเชื่อว่า เป็นการทำบุญที่ให้ได้มาถึงซึ่งอานิสงส์มากที่สุดนั่นเอง ด้วยเหตุนี้ คนไทยจึงนิยมสร้างวัดกันมาโดยตลอดทุกยุคทุกสมัย นอกเหนือจากจะเป็นการสร้างตามคติโบราณดังกล่าวแล้ว ในเวลาต่อมา ก็ยังมีปัจจัยสำคัญหลักบางประการที่เป็นเหตุจูงใจไปสู่การสร้างวัด ดังนี้

๑. สร้างเพื่อให้เป็นสิ่งคู่บ้านคู่เมือง  ๒.สร้างเพื่อให้เป็นวัดประจำวัง  ๓.สร้างขึ้นเพื่อให้เป็นวัดประจำรัชกาล  ๔.สร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์  ๕.สร้างขึ้นบนพื้นที่เดิม ซึ่งเคยเป็นที่ถวายพระเพลิงพระศพ หรือพระบรมศพ  ๖.สร้างขึ้น ณ ที่ปรากฏเหตุการณ์สำคัญ และ ๗.สร้างขึ้นตามคติประเพณีนิยมบางประการ

นอกจากนี้ ก็ยังมีคติการสร้างเป็นวัดประจำเมือง อันเป็นคติที่สืบเนื่องแต่โบราณ ที่ทุกราชธานีจะต้องสร้างขึ้นไว้ให้เป็นวัดที่ต้องมีทุกๆ ราชธานี ที่ตั้งขึ้นใหม่ มี ๔ วัด คือ ๑.วัดมหาธาตุ ๒.วัดพระเชตุพน ๓.วัดราชบูรณะ และ ๔.วัดราชประดิษฐ์ อย่างไรก็ตาม สิ่งหนึ่งที่น่าสนใจอยู่ไม่น้อย คือ การสร้าง ศาลเจ้า และ เทพเจ้าจีน ไว้ในวัดด้วย  อย่างกับกรณีของ วัดพนัญเชิง จ.พระนครศรีอยุธยา มีการสร้างเทพเจ้าตามคติความเชื่อของชาวจีน หลายองค์ เช่น ทีตี่แป่บ้อ (เทพยดาฟ้าดิน) เจ้าแม่สร้อยดอกหมาก (องค์ปฐมเหตุแห่งการสร้างหลวงพ่อโต) เทพเจ้ากวนอู (เทพเจ้าแห่งความซื่อสัตย์) เทพเจ้าอุ่ย ท้อ (เทพเจ้าผู้รักษาพระพุทธศาสนา) พระสังกัจจายน์ (เทพเจ้าแห่งความสมบูรณ์พูลสุข) เจ้าแม่กวนอิม (เทพเจ้าแห่งความเมตตา) หลวงปู่ไต่ฮงกง โจวซือ (เทพเจ้าผู้อนุเคราะห์สัตว์โลก) และ เทพเจ้าไฉ่สิ่งเอี้ย (เทพเจ้าแห่งโชคลาภ) อย่างไรก็ตาม "คม ชัด ลึก" ได้รวบรวมเทพเจ้าตามคติความเชื่อของชาวจีน ที่นิยมสร้างในวัดไทยในอันดับต้นๆ คือ

๑. พระสังกัจจายน์ ซึ่งพุทธสาวกที่ถูกนำมาสร้างเพื่อเป็นพุทธบูชา มีเพียงองค์เดียวที่โดดเด่นไม่ถกเถียงทั้งแบบมหายาน หินยาน นิยมการสร้างมาก แบบจีนนิยมสร้างมากกว่าในเมืองไทย มีวัดจีนหลายวัดที่สร้างพระสังกัจจายน์ใหญ่ เป็นเนื้อโลหะ เครื่องเคลือบ สมัยเช็งเตาปังโคย กังไส ก็เคยพบพระสังกัจจายน์ในจำนวนมาก

๒.พระโพธิสัตว์กวนอิม หรือ เจ้าเเม่กวนอิม เป็นพระโพธิสัตว์ที่มีคนนับถือกันมาก ช่วยให้คนพ้นทุกข์ ขอให้มีจิตใจเคารพบูชาอย่างซื่อตรง พร้อมท่องชื่อท่าน จะได้รับการคุ้มครองให้เป็นสุข หากต้องการขอบุตร ให้บูชากวนอิมส่งบุตร อยากหายไข้ บูชากวนอิมกิ่งหยก

๓.เทพกวนอู เป็นเทพที่ชาวฮ่องกง ไต้หวัน สิงคโปร์ ให้ความนับถือกันมาก ท่านเป็นเทพที่มีความซื่อสัตย์ เเละเชื่อกันว่า สามารถขจัดภูตผีปีศาจได้ ตามร้านค้า บ้านเรือน ล้วนเเต่นับถือถือเทพเจ้าองค์นี้ คนพาลถอยห่าง เเละทรัพย์สมบัติเจริญรุ่งเรือง

๔.เทพเจ้า ฮก ลก ซิ่ว เเบ่งเป็น เทพฮก ถือทารกในมือเเสดงถึงลูกหลานเต็มบ้าน ท่าทีอ่อนโยน เทพฮกสีสันเเวววาว  เทพซิ่ว มือถือผลท้อเซียน ใบหน้าเหี่ยวย่น เเสดงถึงอายุยืน สุขภาพเเข็งเเรง ปราศจากภัยพิบัติ  เทพลก จะคาดเข็มขัดสีหยก มือถือหยกปรารถนา อำนวยยศศักดิ์เ เละทรัพย์สินเงินทองให้มนุษย์ ส่วนอีก ๒ องค์ ดูเเลอายุเเละความผาสุก

และ ๕.เเปดเซียน เทพเจ้าเเปดเซียนที่ชาวจีนชนบทนับถือคือเทพเจ้า ฮั่นถงหลี ฉางกั่วจิ้ว หลี่ถงปิน หันเซี่ยงจื่อ หลานไฉ่เหอ เหอเซียนกู่ จางกั๋วเหลา เเละ เถี่ยกว๋ายหลี่ เเต่ละเซียนมีความชำนาญ เเต่ละด้าน หากบูชาร่วมกันจะเข้มเเข็ง

อ.ราม วัชรประดิษฐ์ อาจารย์ประจำสาขาประวัติศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร จ.พิษณุโลก และนักโบราณคดี บอกว่า การสร้างเทพเจ้าจีนในวัดไทย เป็นประวัติศาสตร์ที่น่าสนใจเป็นอย่างยิ่ง เหตุที่มีการสร้างเทพเจ้า และศาลเจ้าตามคติความเชื่อของชาวจีนนั้น เพราะชาวจีนเป็นกำลังศรัทธาใหญ่ในการสร้างวัด โดยเฉพาะกรณีตำนานแห่งการสร้าง วัดพนัญเชิง เนื่องจากตำนาน เจ้าชายสายน้ำผึ้ง และ พระนางสร้อยดอกหมาก เป็นตำนานแห่งการสร้างวัดพนัญเชิง (หรือพแนงเชิง)  ซึ่งแปลว่า “พระนางผู้มีแง่งอน” และเป็นวัดที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนาน ทั้งมีประวัติกล่าวถึงในพระราชพงศาวดารเหนือของจีน โดยอ้างอิงถึงของไทยด้วย จึงมีผู้มาสักการะทั้งชาวไทย และชาวจีน รวมถึงชาวต่างชาติอย่างไม่ขาดสาย ด้วยมีความเชื่อกันว่าเทพเจ้า เจ้าแม่สร้อยดอกหมากสามารถดลบันดาลให้ผู้ที่กราบไหว้สมปรารถนาดังที่ขอไว้ ได้ทุกเรื่องทุกประการ บ้างก็มีการบนบานศาลกล่าวด้วยผ้าแพร ไข่มุก เรือสำเภา หรือนำสิงโตมาเชิด เมื่อได้สมหวังดังที่ปรารถนา ก็มาแก้บนดังที่ได้บนบานสานกล่าวเอาไว้

บ้างก็มีความเชื่อในเรื่องของความรัก คู่ครอง และการขอบุตรจากเจ้าแม่สร้อยดอกหมาก เมื่อได้สมหวังดังที่ขอ ก็มีการบอกต่อหรือเล่าขานต่อๆ กันมา จนเป็นความเชื่อ และมีผู้ศรัทธาหลั่งไหลเข้ามากราบไหว้กันอย่างเป็นประจำสม่ำเสมอ จนเป็นที่รู้จักสืบต่อกันมา โดยถือปฏิบัติกันมาเป็นประเพณีคือ เมื่อมานมัสการองค์ หลวงพ่อโต ในพระวิหารเสร็จแล้วจะต้องแวะมาสักการะเจ้าแม่สร้อยดอกหมากด้วยนั่นเอง
เรื่อง - ภาพ "ไตรเทพ ไกรงู" ที่มา...http://www.komchadluek.net