หลวงปู่ผ่าน วัดป่าปทีปปุญญาราม จ.สกลนคร

"หลวงปู่ผ่าน ปัญญาปทีโป" เป็นพระเถระนักปฏิบัติสายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ที่มีวัตรปฏิบัติอันน่ายกย่อง เป็นพระสุปฏิปันโน ปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ เคร่งครัดในพระธรรมวินัยตามแบบอย่างองค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า และมีอาวุโสพรรษาในการประพฤติปฏิบัติธรรมมาก จนเป็นที่เลื่อมใสของชาวบ้าน อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร 

ประวัติหลวงปู่ผ่าน วัดป่าปทีปปุญญาราม จ.สกลนคร
อัตโนประวัติ มีนามเดิมว่า ผ่าน หัตถสาร เกิดเมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2465 ตรงกับวันพฤหัสบดี ขึ้น 4 ค่ำ เดือน 2 ปีจอ ณ บ้านเซือม ต.โพนแพง อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร โยมบิดา-โยมมารดา ชื่อ นายด่าง และนางจันทร์เพ็ง หัตถสาร เมื่อปี พ.ศ.2480 อายุ 15 ปี ได้บรรพชาที่วัดทุ่ง ต.อากาศ อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร โดยมีพระครูวิรุฬห์นวกิจ เป็นพระอุปัชฌาย์ พ.ศ.2485 อายุ 20 ปี ได้เข้าพิธีอุปสมบท ณ พัทธสีมาวัดทุ่ง ต.อากาศ อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร โดยมีพระครูวิรุฬห์นวกิจ เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระมาก เป็นพระกรรมวาจาจารย์ หลวงปู่ผ่านได้เข้าญัตติเป็นพระธรรมยุต เมื่อวันอาทิตย์ที่ 19 มกราคม 2490 ณ พัทธสีมาวัดจอมศรี ต.พันดอน อ.กุมภวาปี จ.อุดรธานี มีพระครูพิทักษ์คณานุการ เป็นพระอุปัชฌาย์ และพระสมุห์ภา เป็นพระกรรมวาจาจารย์

หลังจากนั้นได้ศึกษาพระธรรมวินัย รวมทั้งข้อวัตรปฏิบัติกับพระเถราจารย์กรรมฐานสายหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต เช่น หลวงปู่ตื้อ อจลธัมโม วัดอรัญญวิเวก อำเภอศรีสงคราม จังหวัดนครพนม, หลวงปู่ฝั้น อาจาโร วัดป่าอุดมสมพร อำเภอพรรณนานิคม จังหวัดสกลนคร, หลวงปู่อุ่น อุตตโม วัดอุดมรัตนาราม อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร เป็นต้น เมื่อปี พ.ศ.2490 หลวงปู่ผ่านได้ไปจำพรรษากับหลวงปู่อุ่น อุตตโม ณ วัดอุดมรัตนาราม ตำบลอากาศ อำเภออากาศอำนวย จังหวัดสกลนคร ซึ่งเป็นลูกศิษย์ของหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต และหลวงปู่อุ่นได้พาหลวงปู่ผ่านไปกราบนมัสการหลวงปู่มั่น ที่วัดป่าบ้านหนองผือ (วัดป่าภูริทัตตถิราวาส) ตำบลนาใน อำเภอพรรณานิคม จังหวัดสกลนคร หลายครั้ง ครั้นออกพรรษาแล้วได้กราบลาหลวงปู่อุ่น เพื่อไปอยู่ศึกษาธรรมกับหลวงปู่มั่น ภูริทัตโต ที่วัดป่าบ้านหนองผือ โดยเดินทางไปกับสามเณรน้อยรูปหนึ่ง พอไปถึงกราบนมัสการหลวงปู่มั่นแล้ว ท่านพูดว่า "ท่านผ่านมากับเณรน้อยแท้ มันไข้ได๋" (มีสามเณรอายุน้อยมาด้วย สามเณรจะเป็นไข้ป่าได้ง่าย)

หลวงปู่ผ่านตอบว่า "ครับผม ไม่มีคนมา กระผมจึงมากับเณรน้อย" 
ในครั้งนั้นมีพระเณร 10-20 รูป อาทิ พระอาจารย์มหาบัว ญาณสัมปันโน, พระอาจารย์อ่อนสา สุขกาโร, พระอาจารย์วัน อุตตโม, พระอาจารย์หลุย จันทสาโร, พระอาจารย์คำพอง ติสโส, พระอาจารย์หล้า เขมปัตโต, สามเณรบุญเพ็ง (หลวงปู่บุญเพ็ง เขมาภิรโต วัดถ้ำกลองเพล ต.โนนทัน อ.เมือง จ.หนองบัวลำภู)

หลวงปู่ผ่านเป็นพระเถระพระป่าอีกรูปหนึ่งที่มีศีลาจารวัตรที่งดงามน่า เลื่อมใสศรัทธา เป็นศิษย์หลวงปู่มั่นอีกองค์หนึ่ง เป็นพระสุปฏิปันโนเนื้อนาบุญของชาวโลก เป็นเสาหลักในร่มธรรมแห่งบวรพุทธศาสนา แม้สังขารจะเข้าล่วงปีที่ 85 ปี ครบรอบปีที่ 7 เมื่อวันที่ 21 ธันวาคม 2551 ที่ผ่านมาด้วยสุขภาพที่แข็งแรง ท่านยังได้ออกมารับญาติโยมที่เดินทางมาจากแดนใกล้ไกลไปคารวะนมัสการทุกวัน ไม่เว้นมิได้ขาดจำนวนมาก ทุกครั้งที่ญาติโยมขอพรขอศีล ท่านจะบอกว่า มีหลักอยู่ 3 อย่าง คือ "ขออย่าได้เจ็บ อย่าได้ป่วยไข้ และสุดท้ายอย่าลืมหายใจ" เมื่อใครได้เข้ากราบไหว้ทำให้จิตใจสงบและร่มเย็นเป็นสุข เมื่อได้สดับฟังหลักธรรมจากท่าน 

ปัจจุบันหลวงปู่ผ่านพำนักจำพรรษาอยู่ ณ วัดป่าประทีปปุญญาราม ต.เซือม อ.อากาศอำนวย จ.สกลนคร
หลวงปู่ผ่าน ปัญญาปทีโป วัดป่าปทีปปุญญาราม มรณะภาพแล้ว

คอลัมน์ อริยะโลกที่ 6
สุพจน์ สอนสมนึก ที่มา...www.khaosod.co.th