(จากซ้าย) ขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์, ขรัวยายไข่ อุบาสิกาผู้ใจบุญ และ ใย ไกรฤกษ์ ลูกสาวขรัวยายไข่คนที่ 6

ขรัวยายไข่เกิดที่ตำบลวัดสังเวชวิศยาราม และเมื่อเจริญวัยถึงเวลาสมควรมีครอบครัวได้อยู่กินกับพระมงคลรัตนราชมนตรี ช่วง ไกรฤกษ์ จึงเป็นสกุลไกรฤกษ์ มีบุตรธิดารวม 7 คนด้วยกัน ล้วนเป็นอภิชาตบุตรทั้งสิ้น นับแต่เจ้าจอมมารดาชุ่มในรัชกาลที่ 5 โดยเฉพาะพระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ (นพ ไกรฤกษ์) มหาดเล็กคนสนิทพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 และพระยาประเสริฐศุภกิจ (เพิ่ม ไกรฤกษ์)

ขรัวยายไข่ดำเนินชีวิตสม เป็นอุบาสิกา เป็นพุทธศาสนิกชนโดยแท้ ได้สร้างกุศลตามกาลสมัย และได้สร้างกุศลกับวัดสังเวชวิศยาราม โดยที่ได้เป็นผู้สร้างฉนวนศาลาท่าน้ำรับเสด็จพระราชดำเนินในสมัยรัชกาลที่ 5 ได้บริจาคทรัพย์สร้างโรงเรียนพระปริยัติธรรม และบริจาคที่ดิน 103 ตารางวา ที่ตรงกับวัดริมแม่น้ำเจ้าพระยา ให้ทางวัดได้นำดอกผลที่ได้มาบำรุงพระภิกษุสามเณรของวัดสืบมาจนปัจจุบัน

ขรัวยายไข่มีอายุยืนยาวถึง 95 ปี มีชีวิตอยู่ถึง 5 แผ่นดิน ตั้งแต่เกิดในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 จนถึงในสมัยพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7

คือเรื่องราวชีวิตของท่านขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ อุบาสิกาผู้ใจบุญ ผู้มีศรัทธาอย่างแรงกล้าในการทำนุบำรุงพระศาสนา ณ วัดสังเวชวิศยาราม หรือวัดบางลำพูบน อันเป็นวัดตำบลบ้านเกิดของท่าน ให้มั่นคงในพระพุทธศาสนาสืบไป

แท้ที่จริงในทุกหนแห่งของไทย ได้มีอุบาสกอุบาสิกา อุปถัมภ์ค้ำจุนพระศาสนาอยู่ทุกที่ จึงทำให้พระพุทธศาสนาดำรงอยู่ได้อย่างดีในประเทศแห่งนี้ ที่นำเรื่องราวชีวิตขรัวยายไข่ขึ้นมาเป็นอนุสติให้เกิดประกายในหัวใจ ให้คนรุ่นหลังได้หันหน้าเข้าหาแสงแห่งพระธรรม ดำรงตนเป็นอุบาสก อุบาสิกาที่ดี เพื่อรักษาพระพุทธศาสนาให้เจริญงอกงามไพบูลย์ไปตราบนานเท่านาน และแม้ว่าชีวิตของขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ จะล่วงลับไปหลายปี แต่เรื่องราวของท่านยังน่าศึกษาและเป็นแรงบันดาลใจให้เกิดขรัวยายไข่ อุบาสิกาผู้ใจบุญค้ำจุนพระศาสนากันมากมายในทุกหนแห่งได้เสมอ หากเป็นเช่นนั้นได้ ชีวิตขรัวยายไข่ย่อมมีความหมายมากกว่าขรัวยายธรรมดาคนหนึ่ง

ขรัวยายไข่นั้นไม่อุปถัมภ์บำรุงพระพุทธศาสนาเพียงวัดใดวัดหนึ่งเท่านั้น แต่ท่านได้ทำหลายๆ วัดที่มีความสัมพันธ์ เช่น วัดโสมนัสวิหาร วัดบวรนิเวศ วัดส้มเกลี้ยง (วัดราชผาติการาม) และที่สร้างวัดใหม่ก็มี

และที่เรา ชาวบางลำพูระลึกถึงท่าน ด้วยท่านเป็นชาวบางลำพูมีชื่อจารึกอยู่ในประวัติศาสตร์ของวัดบางลำพูหรือวัด สังเวชวิศยารามอยู่หลายคราว ซึ่งเป็นวัดบ้านเกิดที่ท่านได้นึกถึงและได้หวนมาทำนุบำรุง ณ พระอารามแห่งวัดบางลำพู หรือวัดสังเวชวิศยารามเป็นอย่างดีนั่นเอง

ขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ ขรัวยายใจบุญของวัดสังเวชวิศยาราม

ขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ อุบาสิกาใจบุญของวัดสังเวชวิศยาราม

ขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ พ.ศ.2382-476

จาก หลักฐานขรัวยายไข่ท่านเกิดเมื่อ พ.ศ.2382 ซึ่งเป็นสมัยแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 และท่านเสียชีวิตใน พ.ศ.2476 อันเป็นสมัยแผ่นดินพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 7 ซึ่งเป็นเวลาภายหลังเปลี่ยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์มาสู่ การปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์เป็นประมุขหนึ่งปี

ขรัวยายไข่มีช่วงชีวิตอยู่ยืนยาวถึง 5 แผ่นดิน คือ ตั้งแต่สมัยรัชกาลที่ 3 ถึงรัชกาลที่ 7 (จากหนังสือทารกาภิบาล ซึ่งเป็นหนังสือที่จัดพิมพ์เพื่อเป็นที่ระลึก ในงานพระราชทานเพลิงศพ ขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ มารดา พระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ นางสาวใย ไกรฤกษ์ พระยาประเสริฐศุภกิจ ณ สุสานหลวง วัดเทพศิรินทราวาส วันที่ 9 เมษายน พ.ศ. 2477 โรงพิมพ์พิพรรฒธนาการ)

เมื่อครั้งยังสาว ท่านขรัวยายไข่มีส่วนร่วมสร้างพระอุโบสถวัดสังเวชวิศยารามดังคำปรารภใน หนังสือประวัติวัดสังเวชวิศยารามของพระยาทิพโกษา พิมพ์เมื่อพระพุทธศักราช 2477 พิมพ์ที่โรงพิมพ์วัฒนะผล ถนนบำรุงเมือง สี่กั๊กเสาชิงช้า พระนคร ความว่า

"พระอุโบสถนั้นเห็นจะสร้างในรัชชกาลที่ 3 ครั้นไปตรวจดูการปฏิสังขรณ์พระอารามในรัชชกาลที่ 3 ก็ไม่มี จึงไม่กล้าจะมีความเห็นลงในฉะบับนั้นได้ ภายหลังได้ทราบความจากท่านขรัวยายไข่ ไกรฤกษ์ เล่าให้ฟังว่า เมื่อท่านรุ่นสาว ในรัชชกาลที่ 3 สร้างพระอุโบสถหลังนี้ ท่านได้ไปช่วยกระทุ้งรากพระอุโบสถหลายครั้งจนกระทั่งก่ออิฐได้ ท่านยืนยันเป็นแน่นอน"