พระแก้วจุยเจีย พระรัตนชาติ พระกรุฮอด พระแก้ว กรุเมืองฮอด ไม่ได้หล่อหรือทำขึ้นจากแก้วธรรมดาทั่วไป พระรัตนชาติกรุฮอด เป็นแร่หินรัตนชาติแท้ๆ เป็นแบบศิลปะสมัยเชียงแสน มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 21-22 รัตนชาติ หรือที่เรียกกันว่า "หินสี" เป็นแก้วผลึกที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ อาจเรียกได้ว่าเป็นลักษณะหนึ่งของรัตนมณี ซึ่งแต่ละชนิดอาจต่างกันที่ผลึกหิน แร่ธาตุ อายุ หรือถิ่นกำเนิด แต่ก็ได้รับการให้ความสำคัญมาตั้งแต่อดีตกาล และได้รับความนิยมนำมาแกะสลักเป็นพระพุทธรูป พระเครื่อง ตลอดจนเครื่องประดับประเภทต่างๆ

พระพุทธรูปและพระเครื่องที่มีเนื้อเป็นแก้วผลึก มีการขุดค้นพบจากกรุแถบภาคเหนือและภาคกลาง ที่พบมากที่สุดเห็นจะเป็น เชียงใหม่ เชียงราย สันนิษฐานว่ามีการสร้างสืบทอดมาจากเขตล้านนาตอนบนลงมาจนถึงเมืองเชียงใหม่ และกรุที่พบพระแก้วรัตนชาติมากที่สุด ก็คือ กรุฮอด จ.เชียงใหม่โดย เฉพาะในปี พ.ศ.2502-2503 มีการสร้างเขื่อนภูมิพลซึ่งส่งผลให้น้ำท่วมเมืองฮอดทั้งหมด ทางกรมศิลปากรจึงต้องขุดกรุพระเจดีย์ทุกวัดในเมืองฮอด เพื่อนำพระพุทธรูปและโบราณวัตถุต่างๆ มาเก็บรักษาไว้ การขุดกรุในครั้งนั้นนับว่ามีการค้นพบพระแก้วครั้งยิ่งใหญ่และมีจำนวนมากที่ สุด

เมืองฮอด เป็นเมืองเก่าแก่ตั้งแต่สมัยล้านนา ตามพงศาวดารกล่าวไว้ว่า... "พระนางจามเทวีได้นำไพร่พลขึ้นมาสร้างเมืองลำพูน ได้แวะพักที่ริมฝั่งแม่น้ำปิง เห็นเป็นทำเลที่ดีจึงได้สร้างเมืองขึ้นในปี พ.ศ.1203 ตั้งนามว่า "เมืองฮอด" นอกจากนี้ ยังได้สร้างพระเจดีย์บรรจุพระบรมธาตุไว้บนยอดเขาลูกหนึ่งชื่อ "ดอยเกิ้ง" หรือ "ดอยฉัตร" และสร้างวัดอีก 99 วัด" ในสมัยเชียงแสนและเชียงใหม่นิยมสร้างพระแก้วซึ่งเป็นหินสี ที่พบมากจะมี สีขาวและสีเหลือง พระแก้วสีเหลืองเรียกว่า "บุษย์น้ำทอง" พระแก้วสีขาวเรียกว่า "เพชรน้ำต้ม หรือเพชรน้ำค้าง" ซึ่งจีนเรียกว่า จุ้ยเจีย ถ้ามีสีเขียวใสจะเรียก "บุษย์น้ำแตง" มีขนาดต่างๆ กัน ใหญ่สุดประมาณหน้าตักกว้าง 3 นิ้วเศษ และขนาดเล็กสุด หน้าตักกว้างประมาณ 0.5 นิ้ว

พระสังกัจจายน์จุยเจียกรุฮอด

พระแก้ว กรุเมืองฮอด ไม่ได้หล่อหรือทำขึ้นจากแก้วธรรมดาทั่วไป แต่เป็นแร่หินรัตนชาติแท้ๆ มีหลากหลายสี หลายขนาด และหลายรูปแบบ เช่น สีเขียว สีขาว และสีเหลือง แร่หินที่คนทั่วไปเรียกว่า "แก้วผลึก" นี้ คือ พลอยหินเนื้ออ่อนประเภทเปลือกหยก "หินเขี้ยวหนุมาน" หินเนื้ออ่อนสีเหลืองจัดอยู่ในตระกูลหินบุษราคัม มีสีเหลืองใสวาวและสีเหลืองน้ำผึ้ง สันนิษฐานว่า นำมาจากประเทศลังกาและจีน เรียกว่า บุษย์น้ำเพชร สีเขียวอ่อนใส จะเรียกกันว่าบุษย์น้ำแตง ซึ่ง "หินเขี้ยวหนุมาน" ที่พบมากในประเทศเป็นแท่งหินขนาดเล็ก ส่วนที่มีขนาดใหญ่น่าจะนำเข้ามาจากประเทศจีน ที่เมืองเจียงซูมิมี "หินเขี้ยวหนุมาน" ที่เนื้อดีน้ำงามที่สุดเรียกกันว่า "จุ้ยเจีย" แปลตามตัวว่า "น้ำใส" หรือ "น้ำขาว" หมายถึง ประกายแห่งพลังสีขาวใส คนจีนโบราณถือกันว่า แก้วขาวจุ้ยเจียสามารถป้องกันและต่อต้านสิ่งชั่วร้ายและอาถรรพ์ต่างๆ ได้ มีสีขาวใส ทางเหนือเรียก เพชรน้ำต้น หรือเพชรน้ำค้าง

พุทธศิลปะของ พระแก้ว กรุเมืองฮอด เป็นแบบศิลปะสมัยเชียงแสน มีอายุราวพุทธศตวรรษที่ 21-22 ซึ่งเป็น "ยุคทองของเชียงใหม่" ที่พระพุทธศาสนาแบบลังกาวงศ์กำลังเจริญรุ่งเรือง พระแก้ว กรุเมืองฮอด มีการขุดค้นพบที่หลายๆ วัดในเมืองฮอด อาทิ วัดหลวงฮอด วัดศรีโขง วัดเจดีย์ ฯลฯ โดยเฉพาะ "วัดศรีโขง" ซึ่งเป็นกรุใหญ่จึงพบมากที่สุด ลักษณะการสร้างนั้นสร้างในหลายพุทธลักษณะด้วยกัน ทั้ง ปางสมาธิ ปางมารวิชัย ปางประทับยืน และพระสังกัจจายน์ เป็นต้น นอกจากนี้ ยังพบพระเจดีย์แก้วบรรจุพระบรมธาตุอีกหลายองค์ รวมทั้งรูปสัตว์ เช่น ช้าง กวางหมอบ และภาชนะเครื่องใช้จำลองขนาดเล็ก ซึ่งส่วนใหญ่ล้วนเกี่ยวเนื่องกับพระพุทธศาสนา และศิลปะก็จะเป็นงานของช่างพื้นเมืองทางเหนือ ซึ่งมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวอันงดงามยิ่ง

ท้ายสุดนี้ ขอประชาสัมพันธ์งาน "นิทรรศการพระราชประวัติสมเด็จพระนเรศวรมหาราช" ซึ่งจัดโดย ภาควิชาประวัติศาสตร์ คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร จ.พิษณุโลก ในวันที่ 18-21 สิงหาคม 53 นี้ นับเป็นงานที่น่าสนใจมาก โดยเฉพาะวันเสาร์ที่ 21 ส.ค. เป็นไฮไลต์ของงาน จะมีการบรรยายเรื่อง "แนวคิดและทิศทาง : ประวัติ ศาสตร์กับการประยุกต์ใช้ในสังคมไทยปัจจุบัน" และ "ประสบการณ์การประยุกต์ใช้องค์ความรู้ทางประวัติศาสตร์" โดยได้รับเกียรติจากนักวิชาการผู้ทรงคุณวุฒิและผู้เชี่ยวชาญในแต่ละสาขาที่ เกี่ยวข้องมาร่วมให้ความรู้ อาทิ รศ.ดร.อรรถจักร สัตยานุรักษ์ ผู้เชี่ยวชาญด้านประวัติศาสตร์ รศ.ดร.สุเนตร ชุตินธรานนท์ ผู้อำนวยการสถาบันเอเชียศึกษา ที่ปรึกษาด้านข้อมูลทางประวัติศาสตร์ ภาพยนตร์ "ตำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช" และ นิรัตติศัย กัลย์จาฤก ผู้กำกับภาพยนตร์ "คนไททิ้งแผ่นดิน" เป็นต้น

ถ้ามีโอกาสก็ขอเชิญชวน ไปร่วมฟัง และร่วมชมนิทรรศการฯ กัน สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมที่ ภาควิชาประวัติศาสตร์ โทร.0-5596-2162 หรือเข้าไปดูที่ http://www.social. nu.ac.th/sec_history/ ครับผม บทความพระเครื่อง

คอลัมน์พันธุ์แท้พระเครื่อง
โดย ราม วัชรประดิษฐ์ จาก…ข่าวสดรายวัน