พระเจ้าใหญ่ หรือ หลวงพ่อใหญ่  วัดโพนชัย จ.เลย

เมื่อเอ่ยถึงการละเล่นผีตาโขน ประเพณีประจำจังหวัดเลย คนส่วนใหญ่จะนึกถึงวัดโพนชัย บ้านเดิ่น ต.ด่านซ้าย อ.ด่านซ้าย จ.เลย ซึ่งเป็นสถานที่จัดงานบุญหลวงและการละเล่นผีตาโขน วัดโพนชัย อ.ด่านซ้าย เป็นวัดเก่าแก่ที่ตั้งมากว่า 400 ปี สร้างหลังการก่อสร้างพระธาตุศรีสองรัก สิ่งศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองของจังหวัดเลย พระธาตุศรีสองรัก สร้างปีพ.ศ.2103 แล้วเสร็จในปี พ.ศ.2106 วัดโพนชัยแห่งนี้ ส่วนหนึ่งจะเกี่ยวพันกับพระธาตุศรีสองรัก โดยมีการเล่าขานสืบต่อกันมาว่า บริเวณที่ตั้งของวัดโพนชัยในขณะที่มีการก่อสร้างพระธาตุศรีสองรัก เป็นที่พักของพระสงฆ์ทั้งของไทยเละลาวมาพำนักอยู่ หลังจากที่การก่อสร้างพระธาตุศรีสองรักเสร็จ ก็แปรสภาพมาเป็นวัดมาจนถึงปัจจุบัน ภายในวัดโพนชัยมีพระอุโบสถสองหลังอยู่ติดกัน โดยหลังใหญ่จะหันหน้าไปทางทิศเหนือ และหลังเล็กหันหน้าไปทางทิศตะวันออก จากการเล่าขานกันมา พระอุโบสถหลังเล็กนั้นสร้างทีหลัง แต่ละหลังการก่อสร้างจะเป็นศิลปะล้านช้างหลวงพระบาง

ประวัติพระเจ้าใหญ่ หรือ หลวงพ่อใหญ่ วัดโพนชัย
สำหรับพระอุโบสถหลังใหญ่ ภายในจะมีภาพเขียนสีผนังพุทธประวัติ และพระพุทธรูปประธานขนาดใหญ่ภายในพระอุโบสถ เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ซึ่งชาวอำเภอด่านซ้ายเรียกพระพุทธรูปองค์นี้ว่า พระเจ้าใหญ่ หรือหลวงพ่อใหญ่ เป็นพระพุทธรูปที่ศักดิ์สิทธิ์มาก พระครูศรีรัตนลังการ เจ้าอาวาสวัดโพนชัย กล่าวถึงพระพุทธรูปประธานภายในพระอุโบสถวัดโพนชัยว่า พระเจ้าใหญ่ เป็นพระพุทธรูปที่เก่าแก่และมีความศักดิ์สิทธิ์มาก องค์พระสูง 115 นิ้ว หน้าตักกว้าง 79 นิ้ว เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิ ศิลปะคล้ายของลาว ชาวอำเภอด่านซ้ายจะมากราบไหว้บูชาในช่วงวันพระทุกวันมาตั้งแต่อดีตจนถึงทุกวันนี้มิได้ขาด ด้านหลังของพระเจ้าใหญ่จะมีรูของพญานาคโผล่ขึ้นมา โดยรูพญานาคที่โผล่ทางด้านหลังหลวงพ่อใหญ่มีการเล่าขานสืบทอดกันมาว่า เป็นรูที่พญานาคเจาะมาจากลำน้ำหมัน ห่างจากวัดประมาณ 300 เมตร มาโผล่หลังหลวงพ่อใหญ่ คอยปกปักรักษาหลวงพ่อใหญ่

ซึ่งท่าวังเวิน เป็นที่ทิ้งหัวโขนหลังจากเล่นเสร็จแล้ว รูพญานาคแห่งนี้ได้มีคนทดลองว่ามาจากไหน จึงได้เอาส้มโอและมะพร้าวหย่อนลงไปในรูหลังพระพุทธรูป ปรากฏว่าไปโผล่ออกที่ท่าน้ำวังเวินในลำน้ำหมัน ในอดีตที่ผ่านมา ทุกวันพระ บริเวณรูพญานาคหลังพระพุทธรูปมีดินโคลนปรากฏอยู่เป็นรอยเหมือนงูใหญ่เลื้อย ชาวบ้านเชื่อว่าเป็นรอยพญานาคที่ขึ้นมาสักการะหลวงพ่อใหญ่ ทำให้มีรอยเปื้อนเต็มไปหมดในบริเวณพระอุโบสถ บางคนจะได้ยินเสียงน้ำ ไหลอยู่ในรูพญานาคด้วย ในปีพ.ศ.2531 ช่วงนั้นเกิดสงครามบ้านร่มเกล้าระหว่างไทยและลาว ที่อำเภอนาแห้ว จ.เลย มีคนเห็นน้ำสีแดงไหลออกจากตาของพระเจ้าใหญ่ ชาวบ้านเชื่อว่าหลวงพ่อใหญ่เกิดความเสียใจที่พี่น้องมาฆ่ากันเอง

อดีตเจ้าอาวาสวัดโพนชัยเคยทำการปิดรูพญานาคแห่งนี้ เนื่องจากไม่ต้องการให้พญานาคเอาโคลนเข้าในพระอุโบสถ แต่หลังจากปิดรูแล้วทำให้วัดโพนชัยไม่เจริญก้าวหน้า มีแต่ทรุดโทรมลงไป ปีพ.ศ.2536 พญานาคได้มาเข้าทรงชาวบ้าน คือ คุณยายสมปอง ชามนตรี อายุร่วม 70 ปี หมู่บ้านเดิ่น ต.ด่านซ้าย ปัจจุบันยังมีชีวิตอยู่ คุณยายสมปองเล่าว่า "พญานาคมาเข้าทรง กล่าวว่า มาปิดทางเดินของกูทำไม" เพราะเขาไม่สามารถมารักษาดูแลพระเจ้าใหญ่ได้ มาปิดรูของเขาก็เหมือนปิดวัด ซึ่งก็เป็นความจริง เนื่องจากภายหลังที่ปิดรูพญานาค ช่วงนั้นวัดเกิดความทรุดโทรม หลังจากพญานาคมาเข้าทรงแล้วชาวบ้านและคณะกรรมการวัดได้ตกลงเปิดรูที่อยู่หลังพระเจ้าใหญ่ ให้พญานาคขึ้นมาดูแลพระเจ้าใหญ่ นับแต่นั้นมา วัดโพนชัยมีความเจริญรุ่งเรือง และคุณยายสมปองทุกวันนี้ ทุกวันพระ 8 ค่ำ 15 ค่ำ จะจัดอาหารมาถวายพญานาคเป็นประจำ เชื่อกันว่า พญานาคน่าจะมาช่วยดูแลปกปักรักษาหลวงพ่อใหญ่หรือพระเจ้าใหญ่

ที่มาหนังสือพิมพ์ข่าวสด
คอลัมน์ เดินสายไหว้พระพุทธ วิชัย จินดาเหม
http://www.khaosod.co.th/view_news.php?newsid=TUROaWRXUXdOVEF5TURnMU1nPT0=
&sectionid=TURNd053PT0=&day=TWpBd09TMHdPQzB3TWc9PQ==