พระสมเด็จอกครุฑเศียรบาตร พระสมเด็จบางขุนพรหม

สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน พระสมเด็จ ที่คนในยุคเก่าชอบเรียกกันว่า "พระสมเด็จอกครุฑเศียรบาตร" หรือบางทีก็เรียกว่า "พิมพ์ไกเซอร์" นั้น ในปัจจุบันเรียกกันว่า "พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑ" ในสมัยก่อนคนนอกสังคมพระเครื่องยังมีความสับสนในเรื่องแหล่งกำเนิดของพระ คือบางท่านคิดว่าเป็นพระที่ออกมาจากวัดระฆังฯ แต่ความเป็นจริงพระพิมพ์อกครุฑนั้น มีสร้างและบรรจุไว้ในองค์พระเจดีย์วัดบางขุนพรหม และพระสมเด็จของวัดบางขุนพรหม ในสมัยที่สร้างพระเสร็จใหม่ๆ นั้น ก่อนที่จะบรรจุไว้ในองค์เจดีย์เป็นไปได้ว่าพระบางส่วนอาจจะมีการแจกให้แก่ ผู้ที่มีส่วนร่วมในการสร้าง เช่น กรรมการในการสร้างพระ และญาติโยมต่างๆ พระบางองค์จึงมีเนื้อจัดและไม่มีคราบกรุเลย จึงทำให้อาจจะสับสนในเรื่องของวัด ว่าเป็นของวัดระฆังฯ หรือวัดบางขุนพรหมในเวลาต่อมาได้

พระสมเด็จ กรุวัดบางขุนพรหม พิมพ์อกครุฑ

วันนี้เรามาคุยกันถึง พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑ กันสักหน่อย พระสมเด็จบางขุนพรหม พิมพ์อกครุฑ นั้นเป็นพระสมเด็จที่มีเอกลักษณ์ไม่เหมือนพระพิมพ์อื่นๆ กล่าวคือพระสมเด็จ พิมพ์อกครุฑในทุกๆ แม่พิมพ์ จะไม่มีเส้นฐานซุ้มครอบแก้ว ท่านลองสังเกตพระพิมพ์นี้ดู เปรียบเทียบกับพระสมเด็จพิมพ์อื่นๆ จะเห็นได้ว่าพระพิมพ์อื่นๆ นั้นจะมีเส้นฐานซุ้มครอบแก้วทุกแม่พิมพ์ แต่พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑจะไม่มีเส้นฐานซุ้มครอบแก้วเลย พระพิมพ์อกครุฑพระพักตร์จะค่อนข้างกลมนูน และพระเศียรตามสัดส่วนจะแลดูใหญ่กว่าพระทุกพิมพ์ พระกรรณใหญ่หนาลักษณะเป็นคล้ายกรรณเจียกจรของชฎา พระเกศโคนกว้างใหญ่ปลายเรียว จึงทำให้ดูโดยรวมคล้ายกับชฎา ลำพระองค์ตั้งแต่ส่วนพระอุระ (อก) จะล่ำสันอกผายไหล่ผึ่ง ส่วนของอกจะนูนยื่นออกมาแล้วจึงค่อยๆ คอดเว้าลงมา มองดูคล้ายๆ อกของครุฑ ลักษณะโดยรวมคล้ายกับครุฑ จึงเป็นที่มาของชื่อพระพิมพ์นี้ การวางมือปางสมาธิของพระพิมพ์อกครุฑจะวางมือมาชนกันเฉยๆ ไม่ได้วางทับประ สานกัน ทำให้มองดูเป็นเส้นเรียวๆ มาบรรจบกัน เส้นหน้าตักจะหนาตัน ยกเว้นพระพิมพ์เล็ก และเส้นฐานสามชั้นของพระพิมพ์อกครุฑจะมีเส้นฐานทึบตันหนาทั้งสามชั้น ทรงกรอบของพระพิมพ์อกครุฑ จะเป็นลักษณะสี่เหลี่ยมผืนผ้ายาวๆ พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑ มีแม่พิมพ์ทั้งหมดสามแม่พิมพ์คือ พิมพ์อกครุฑใหญ่ พิมพ์อกครุฑ กลาง และพิมพ์อกครุฑเล็ก

พระสมเด็จบางขุนพรหมพิมพ์อกครุฑ

- พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑใหญ่ จะมีองค์พระที่สูงชะลูดใหญ่กว่าทุกพิมพ์ เส้นซุ้มพระพิมพ์ใหญ่ ส่วนด้านบนจะดูป้านกว่าพระพิมพ์กลาง วงแขนขวาของพระพิมพ์ใหญ่จะกางออกมากกว่าวงแขนด้านซ้าย
- พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑกลาง องค์พระจะดูต้อล่ำกว่าพระพิมพ์ใหญ่ เส้นซุ้มด้านบนจะเป็นมุมสอบมากกว่าพระพิมพ์ใหญ่ การวางแขนสองข้างดูสมมาตรกว่าพระพิมพ์ใหญ่ ในองค์สมบูรณ์ๆ จะสังเกตเห็นเส้นสังฆาฏิ
- พระสมเด็จพิมพ์อกครุฑเล็ก พระพิมพ์นี้ไม่ค่อยได้พบเห็นบ่อยนัก สันนิษฐานว่าคงจะสร้างน้อยกว่าแม่พิมพ์อื่นๆ พระพิมพ์อกครุฑเล็ก องค์พระจะมีขนาดเล็กกว่าพระทั้งสองพิมพ์ องค์พระดูสั้นๆ วงแขนทั้งสองข้างกางออก เส้นหน้าตักคอดเว้าผิดกับแม่พิมพ์อื่น และด้วยลักษณะนี้เองถ้าดูรวมๆ คล้ายๆ กับว่าวจุฬา ทำให้คนรุ่นเก่าๆ มักชอบเรียกพระพิมพ์นี้ว่า "พิมพ์ว่าวจุฬา"

ครับวันนี้ก็พูดถึง วิธีการดูพระสมเด็จ พิมพ์อกครุฑ กรุวัดบางขุนพรหม ว่าพระพิมพ์ไหนเป็นพิมพ์ไหน ต่างกันอย่างไร มาทั้งสามแม่พิมพ์แล้ว ก็จึงนำรูปพระสมเด็จพิมพ์อกครุฑจากหนังสือพระเครื่องลานโพธิ์ ที่เอื้อเฟื้อภาพโดย คุณประจำ อู่อรุณ มาให้ชมกันทั้งสามแม่พิมพ์ครับ
ด้วยความจริงใจ แทน ท่าพระจันทร์  หน้า 32 ข่าวสด