เหรียญพระครูพรหมทอง ๒๔๗๘ เป็นเหรียญดีมีคุณค่ามาก ทั้งในด้านประวัติศาสตร์ และด้านศิลปะอันสวยงาม รวมทั้งเป็นเหรียญเก่าแก่เหรียญหนึ่งของภาคใต้ แต่เนื่องจากพระเครื่อง เหรียญแท้หาชมได้ยาก อีกทั้งยังมีเรื่องของเหรียญเสริม ที่ทำเสริมขึ้นมาภายหลังอีกหลายครั้ง เพื่อสนองความศรัทธาต้องการของชาวบ้านจึงทำให้ความสนใจความเข้าใจในเหรียญนี้ ขาดหายไปอยู่ช่วงหนึ่ง

เหรียญพระครูพรหมทอง จ.ยะลา รุ่นแรก มีลักษณะตามที่เห็นอยู่ในภาพนี้ คือ ด้านหน้า ลักษณะโดยรวมบ่งชัดว่า เป็นเหรียญยุคเก่า ที่มักแกะแบบตื้นๆ เน้นอากัปกิริยา ตามรูปถ่ายต้นแบบ  หรือที่เรียกตามศัพท์ช่างว่า แกะแบบเหมือนจริง เป็นรูปหลวงพ่อครึ่งองค์ อยู่กลางเหรียญ นอกเหนือจากรูปหลวงพ่อแล้ว ไม่มีรายละเอียดอย่างอื่นๆ แสดงไว้เลย ด้านหลัง  ตรงกลางเหรียญ ประกอบด้วยยันต์ เฑาะว์ ขึ้นยอด ที่เรียกว่า เฑาะว์มหาพรหม สองข้างประกอบด้วยตัวอักขระขอม อ่านว่า  นะ มะ พะ ธะ มะ อะ อุ ส่วนรอบนอกยันต์ โค้งไปตามขอบเหรียญ มีตัวหนังสือไทย อ่านได้ว่า “ที่ระลึก พระครูพรหมทอง เจ้าคณะแขวงยะลา พ.ศ.๒๔๗๘" เหรียญนี้มีท่านนักสะสมเหรียญพระคณาจารย์ จำนวนมากสอบถามผู้เขียนอยู่เสมอๆ ว่า...ดูอย่างไรถึงจะทราบว่า เป็นเหรียญรุ่นแรก คำตอบ คือ ๑.ให้ดูที่ เค้าหน้าของหลวงพ่อ รุ่นนิยมต้องตื้นๆ เม็ดตาแกะเป็นจุดก้อนเนื้อ โดดเด่นมาก มีเส้นแสดงขอบตาเป็นเพียงเส้นลากแบบบางๆ ทำให้ดูเหมือนว่า เม็ดตาของท่านดูลอยๆ ถ้าเป็นของทำเสริม ขึ้นมาภายหลัง จะเห็นใบหน้าของหลวงพ่อ เป็นแบบชนิด หน้าเนื้อเต็ม แกะแบบศิลปะปัจจุบัน คือ กำหนดเน้นชัดเลยว่า นี่คิ้ว นี่ปาก นี่ตา นี่เม็ดตา ทำให้เห็นเส้นแสดงขอบตาชัดกว่าของรุ่นแรก

๒. มีหนวด และเครา ลักษณะหนวดเครา ต้องดูให้เห็นว่า เป็นแบบเก่า ชนิดแกะตื้นๆ แผ่วๆ ถ้าเห็นเด่นชัดว่า  แกะเป็นเส้นขีดๆ เน้นๆ เพื่อให้เห็นว่า นี่หนวด นี่เครา ลักษณะอย่างนี้เป็นของเสริม

๓.เป็นเหรียญหูในตัว ข้างเลื่อย เนื้อโลหะ รุ่นแรกมีเฉพาะ เนื้อเงิน เพียงอย่างเดียว ไม่มีเนื้ออื่นใด หากพบ เหรียญพระครูพรหมทอง ๒๔๗๘ ที่มีคุณสมบัติเพียงอย่างหนึ่งอย่างใด เช่น ๑.เป็นเหรียญหูเชื่อม ๒.ตัดขอบด้านข้างแบบตัวตัด (ปั๊ม)  ๓.เนื้ออัลปาก้า หรือเนื้อโลหะอื่นๆ ที่ไม่ใช่เงิน ให้ถือว่าเป็น เหรียญรุ่นหลัง ทำเสริมขึ้นภายหลัง หรือไม่ก็เป็น เหรียญปลอม ทำเทียมเลียนแบบของแท้ เหรียญเสริมราคาเช่าหา หรือค่านิยมจึงไม่มี ผิดกับของแท้ซึ่งมีน้อย และหายาก ราคาเช่าหาจึงค่อนข้างแพง

ประวัติพระครูพรหมทอง วัดถ้ำยะลา
ประวัติโดยสังเขปของ พระครูพรหมทอง เท่าที่ทราบ คือ พระครูพรหมทอง ฉายา จนฺทสิริ เป็นเจ้าอาวาสวัดถ้ำยะลา รูปที่ ๔ (ต่อมาเรียกชื่อวัดว่า "วัดคูหาภิมุข") ครองวัด พ.ศ.๒๓๔๕ ถึง พ.ศ.๒๔๗๐  โดยย้ายมาจากวัดตานีสโมสร ขณะที่ครองวัด ท่านได้พัฒนาถาวรวัตถุขึ้นหลายอย่าง อาทิ สร้างอนุสาวรีย์ ที่เจ้าอาวาสรูปก่อนได้สร้างค้างเอาไว้) เพื่อบรรจุอัฐิของอดีตท่านเจ้าอาวาส รูปที่ ๒ พระเถระสำคัญของภาคใต้ ในยุคพ.ศ. ๒๔๐๔-๒๔๑๘ คือ ท่านพระครูธรรมขันธ์ (เพ็ชร ฐิตวํโส) นอกจากนี้ท่านยังบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระพุทธไสยาสน์ และพระพุทธรูป ๑๕ องค์ สร้างบันไดชั้นล่าง ด้วยอิฐถือปูนขาว เพื่อเป็นทางขึ้นถ้ำพระนอน สร้างอุโบสถแบบก่ออิฐถือปูนขาวอย่างถาวร ๑ หลัง สร้างกุฏิถาวร เพิ่ม ๑ หลัง  ศาลาการเปรียญ ๑ หลัง สร้างถนนข้ามลำห้วย และการย้ายวัดออกทางตะวันตกของลำห้วย อันเป็นที่ตั้งวัด ที่เห็นอยู่ในปัจจุบัน ท่านพระครูพรหมทอง มรณภาพเมื่อพ.ศ.๒๔๗๐ ฉะนั้น  เหรียญพระครูพรหมทอง รุ่นแรก ที่สร้างเมื่อพ.ศ. ๒๔๗๘ จึงเป็นเหรียญที่สร้างขึ้นในภายหลัง โดยเจ้าอาวาสรูปต่อมา ซึ่งเป็นศิษย์สายตรงของท่าน คือ พระพุทธไสยารักษ์ อดีตเจ้าอาวาสวัดถ้ำพระนอน ในช่วง พ.ศ. ๒๔๗๕ -พ.ศ. ๒๕๒๘ เพื่อแสดงความเทิดทูนเชิดชูเกียรติของท่านนั่นเอง 

ที่ว่า...เหรียญ นี้มีความสำคัญในทางประวัติศาสตร์  เพราะเป็นเหรียญที่สร้างขึ้นใน พ.ศ.๒๔๗๘ ซึ่งถือกันว่า เป็นเหรียญรูปพระสงฆ์ ที่มีอายุการสร้างเก่าแก่ที่สุดในจังหวัดยะลา และหากไม่มีเหรียญ เก่าคู่บ้านคู่เมืองของ จ.สุราษฎร์ธานี คือ เหรียญหลวงพ่อเพ็ชร วัดอัมพวัน (ออกเมื่อปี ๒๔๖๗) แล้ว  เหรียญพระครูพรหมทอง จะเป็น เหรียญเก่าที่สุดในจังหวัดภาคใต้ เลยทีเดียวและนับเป็นเหรียญเก่าแก่ที่หายากยิ่ง อีกเหรียญหนึ่งของวงการพระเมืองไทย ความสำคัญทางประวัติศาสตร์ หากไม่มีการจดบันทึกไว้  ย่อมไม่สามารถจะบอกกล่าวเล่าเรื่องราว ให้คนรุ่นหลังได้ทราบว่า เหรียญพระครูพรหมทอง เป็นเหรียญดัง ที่สร้างขึ้นในยุคที่ประวัติศาสตร์ของวัดกำลังเปลี่ยนไป ซึ่งรุ่งเรืองมากในยุคของท่าน ทั้งเรื่องของที่ตั้งวัด และถาวรวัตถุ กล่าวกันว่า ในยุคของพระครูพรหมทอง..สืบต่อมาจนกระทั่งท่านเจ้าคุณพระพุทธไสยารักษ์  ต่างมีส่วนทำให้ประวัติศาสตร์ของวัดแปรเปลี่ยนไปอย่างมากมาย ทำให้ วัดถ้ำยะลา อันมีแหล่งประวัติศาสตร์และะอารยธรรมโบราณ เป็นที่รู้จักกันในหมู่ของประชาชนคนทั่วทั้งประเทศ การเปลี่ยนแปลงที่เห็นได้ชัด คือ การเปิดทางเข้าใหม่วัด ในสมัยที่ท่านพระครูพรหมทองเป็นเจ้าอาวาส ได้สร้างความสะดวกสบายในการไปเยี่ยมชมอาณาบริเวณต่างๆ ของวัดถ้ำยะลา จนมีส่วนทำให้เราได้พบกับแหล่งอารยธรรมสำคัญ ในชั้นต่างๆ ต่อมามากขึ้น เช่น แหล่งโบราณบ้านท่าสาบ “ทุ่งกาโล” พระพุทธไสยาสน์วัดถ้ำ (ชาวบ้านเรียกว่า "พ่อท่านบรรทม") ท่านพระครูพรหมทองได้อนุรักษ์ด้วยการสร้างพระพุทธไสยาสน์องค์ใหญ่ที่เห็น อยู่ในปัจจุบัน ครอบทับองค์เก่าเอาไว้ภายใน 

พระพุทธไสยาสน์ องค์นี้มีอายุอยู่ในช่วงพ.ศ. ๑๒๐๐-๑๘๐๐ พุทธลักษณะเป็นพระโพธิสัตว์นารายณ์บรรทมสินธุ์ อันเป็นปางหนึ่งของพระโพธิสัตว์ในพุทธศาสนาลัทธิมหายาน ศาสนาประจำอาณาจักรศรีวิชัย ต่อมาเมื่อ พ.ศ.๒๕๐๐ ได้มีการค้นพบ ถ้ำศิลป์ อันมีภาพจิตกรรมฝาผนังสมัยศรีวิชัย ซึ่งมีความสวยงามมาก ทางกรมศิลปากรในสมัยนั้นโดยนายธนิต อยู่โพธิ์ อธิบดีกรมศิลปากร นายชิน อยู่ดี และเจ้าหน้าที่จำนวนหนึ่ง ได้สำรวจถ้ำศิลป์ และจัดทำคำอธิบายภาพเหล่านี้ไว้ทั้งหมด และในพ.ศ.๒๕๐๑ ช่างศิลป์ ๓ ท่าน คือ นายเขียน ยิ้มศิริ นายจำรัส เกียรติก้อง นายชิน อยู่ดี ได้รับทุนจากองค์การ ส.ป.อ. (เพื่อการค้นคว้าและพัฒนาศิลปะไทย) ได้คัดลอกภาพเขียนสีไว้ พร้อมทั้งจัดทำแผนที่ แผนผังและถ่ายรูปเก็บรวบรวมเป็นหลักฐานไว้อีกด้วย ถ้ำศิลป์ วัดถ้ำพระนอน จ.ยะลา นับเป็นโบราณอันเก่าแก่ ที่ให้ความรู้ทางประวัติศาสตร์แก่เราได้เป็นอย่างดีที่สุด  และเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่มีผู้ไปเยือนอยู่เสมอ    

ข่าวพระเครื่อง คมชัดลึก "เพชร ท่าพระจันทร์"