พระซุ้มนครโกษา เป็นพระสกุลช่างเมืองลพบุรี เนื้อชินตะกั่วสนิมแดง ขุดพบจากกรุหลายแห่งหลายเมือง พุทธลักษณ์คล้ายกัน จึงเรียกชื่อเหมือนกัน คือ พระซุ้มนครโกษา ตามชื่อวัดที่มีการขุดพบพระครั้งแรกที่ วัดนครโกษา ในเมืองลพบุรี  เมืองสิงห์บุรี ในสมัยโบราณ เป็นส่วนหนึ่งของอาณาจักรลพบุรี  เพิ่งมีการแบ่งแยกเป็นเมืองสิงห์บุรีในยุคหลัง ดังนั้น โบราณสถาน โบราณวัตถุต่างๆ ส่วนใหญ่ในเมืองสิงห์บุรี จึงเป็นสิ่งที่สร้างขึ้นในสมัยลพบุรีเช่นเดียวกัน  อิทธิพลทางพุทธศิลป์จึงเหมือนกันทุกประการ อย่างเช่น พระซุ้มนครโกษา กรุวัดสว่างอารมณ์  ต.ต้นโพธิ์ อ.เมือง จ.สิงห์บุรี ซึ่งเป็นพระศิลปะแบบลพบุรี ขุดพบเมื่อปี ๒๕๒๕ ประมาณ ๒๐๐ องค์ มีทั้ง พิมพ์ฐานสูง (ตามที่เห็นในภาพนี้) และฐานธรรมดา เนื้อชินตะกั่วสนิมแดงล้วนๆ  และเป็นเนื้อสนิมแดงจัดมาก  ผิวพระคลุมด้วยคราบกรุดินสีเหลือง

พุทธศิลป์ของ พระซุ้มนครโกษา กรุวัดสว่างอารมณ์ มีความงดงามอลังการมาก องค์พระประทับนั่งปางสมาธิ อยู่บนฐานบัวที่ทำเป็นฐานสูง อยู่ในซุ้มเรือนแก้ว ด้านข้างเป็นขีดรัศมี นับเป็นพุทธลักษณะที่ไม่เคยปรากฏในพระพิมพ์ใดมาก่อน  ส่วนด้านหลังองค์พระเป็นลายผ้า อันเป็นเอกลักษณ์อย่างหนึ่งของพระศิลปะลพบุรีทั่วๆ ไป ขนาดองค์พระ สูงประมาณ ๔ ซม. กว้างประมาณ ๒ ซม. นับเป็นขนาดกะทัดรัด กำลังพอเหมาะพอดี จึงเป็นที่นิยมของนักสะสมพระเครื่องทั่วไป โดยเฉพาะผู้ที่ชื่นชอบในพระเนื้อสนิมแดงด้วยแล้ว จะมีความนิยมในพระพิมพ์นี้เป็นพิเศษ

ด้านพุทธคุณพระซุ้มนครโกษานั้น เป็นที่เลื่องลือกันว่า มีความยอดเยี่ยมทางแคล้วคลาด และคงกระพันชาตรี ตามแบบอย่างของพระสกุลลพบุรีทุกอย่าง ขณะเดียวกัน ด้านเมตตามหานิยม ก็ย่อมจะต้องมีอยู่ด้วยอย่างแน่นอน พระกรุวัดสว่างอารมณ์ เมืองสิงห์บุรี นอกจาก พิมพ์ซุ้มนครโกษา แล้วก็ยังมี พิมพ์ซุ้มใบเสมา อีกด้วย เท่าที่พบมีจำนวนน้อยมากเช่นกัน กรุที่พบพระ ๒ พิมพ์นี้ ความจริงแล้วเป็น วัดร้าง อยู่ติดกับวัดสว่างอารมณ์ทางทิศเหนือ เป็นวัดโบราณเก่าแก่มาก  สภาพทรุดโทรม เหลือแต่ซากปรักหักพัง และโคกดินสูงๆ  มีแผ่นอิฐ และแผ่นศิลา เหลืออยู่พอเป็นหลักฐานบ่งบอกว่าเคยเป็นที่ตั้งของวัดโบราณมาเก่าก่อน เมื่อปี ๒๕๒๐ ทางราชการได้พัฒนาหมู่บ้านในแถบนี้ ขณะที่รถเกรดดินกำลังปรับพื้นที่ดินให้เสมอกัน  เพื่อทำถนนเข้าหมู่บ้าน บริเวณใกล้กับวัดสว่างอารมณ์ ก็ได้ขุดพบไหโบราณ ๒ ใบ ภายในไหมีพระเครื่องจำนวนหนึ่ง  ทำให้คนงานที่กำลังทำงาน และชาวบ้านที่รู้ว่า  พากันมาขุดค้นหาพระในบริเวณดังกล่าว เป็นการใหญ่ 

ข่าวการขุดพบพระ ข่าวพระเครื่องแพร่สะพัดไปยังนักนิยมสะสมพระเมืองสิงห์บุรี และจังหวัดใกล้เคียง ต่างมุ่งไปยังจุดที่ขุดพบพระอย่างเนืองแน่น  เกิดการซื้อขายพระกันอย่างคึกคัก ทำให้ราคาพระพุ่งแพงขึ้นทันที  มาจนทุกวันนี้ มีการเช่าหาพระกรุนี้องค์หนึ่งอยู่ที่หลักแสนขึ้นไป เนื่องจากเป็นพระที่ดูง่าย และส่วนใหญ่เป็นพระที่อยู่ในสภาพสวยสมบูรณ์ทุกอย่าง ขณะเดียวกัน พระปลอม พิมพ์นี้กรุนี้ ก็มีการสร้างออกมาทันที  แต่ฝีมือยังห่างไกล หยาบกระด้าง ผู้สนใจต้องการเช่าหาพระพิมพ์นี้ จึงต้องระมัดระวังเอาไว้ด้วย หากไม่ชำนาญในการดูพระจริงๆ ขอให้เอาไปตรวจสอบจากผู้รู้ก่อนจะเป็นการดีที่สุด

และอย่าลืมว่าพระเครื่อง พระกรุนี้มีอยู่ไม่กี่ร้อยองค์เท่านั้น โอกาสที่จะพบเห็นอย่างง่ายๆ จึงย่อมเป็นไปได้ยากนัก  "ชาติ วิศิษฏ์สรอรรถ" คมชัดลึก