พระสมเด็จ พิมพ์สังฆาฏิ กรุวัดบางขุนพรหม

สวัสดีครับ ท่านผู้อ่านที่รักทุกท่าน วันนี้ก็มีรูปพระเครื่อง พระสมเด็จ พิมพ์สังฆาฏิ กรุวัดบางขุนพรหม มาให้ชมกันหนึ่งรูปครับ พระสมเด็จ พิมพ์สังฆาฏิ นี้มีแต่เฉพาะของกรุวัดบางขุนพรหมเท่านั้น เนื่องจากว่า พระสมเด็จ วัดระฆังฯ มีแค่พิมพ์ใหญ่ พิมพ์ทรงเจดีย์ พิมพ์ฐานแซม และพิมพ์เกศบัวตูมเท่านั้น พอปีพ.ศ.2411 เสมียน ตราด้วงผู้เป็นต้นสกุลธนโกเศศ ได้มาบูรณปฏิสังขรณ์วัดบางขุนพรหมขึ้นใหม่ และได้สร้างเจดีย์ประธาน นอกจากนี้ ยังได้สร้างเจดีย์เล็กขึ้นไว้เพื่อบรรจุอัฐิบรรพบุรุษ ในการนี้เสมียนตราด้วงยังได้อาราธนา เจ้าประคุณสมเด็จพระพุฒาจารย์โต พรหมรังสี เพื่อทำพิธีสร้างพระสมเด็จ บางขุนพรหม ขึ้นที่วัดอินทร วิหาร เพื่อนำไปบรรจุไว้ในพระเจดีย์องค์ประธานหลังพระอุโบสถ วัดบางขุนพรหม

การสร้างพระสมเด็จบางขุนพรหม นั้นเนื่องจากต้องการสร้างเป็นจำนวนมากเพื่อบรรจุในองค์พระเจดีย์ จึงต้องสร้างแม่พิมพ์เพิ่มเพื่อสร้างให้ทันเวลาที่กำหนด ดังนั้น จึงเกิดตัวแม่พิมพ์ต่างๆ เพิ่มขึ้นด้วย พระสมเด็จ บางขุนพรหม จึงมีพิมพ์ดังต่อไปนี้ พิมพ์ใหญ่ พิมพ์ทรงเจดีย์ พิมพ์ฐานแซม พิมพ์เกศบัวตูม พิมพ์ฐานเส้นด้าย พิมพ์สังฆาฏิ พิมพ์อกครุฑ พิมพ์ฐานคู่ พิมพ์ปรกโพธิ์ และพิมพ์ไสยาสน์ เฉพาะพิมพ์ปรกโพธิ์และพิมพ์ไสยาสน์นั้นปรากฏว่ามีพบน้อยกว่าพิมพ์อื่นๆ

พระสมเด็จ พิมพ์สังฆฏิ กรุวัดบางขุนพรหม นี้มีตัวแม่พิมพ์อยู่หลายแม่พิมพ์เช่นกัน แต่ในหมวดของแม่พิมพ์นี้จะสังเกตได้คือ ที่อกขององค์พระจะเห็นมีเส้นสังฆาฏิเด่นชัด คล้ายกับพระสมเด็จ พิมพ์ฐานแซม และพิมพ์ฐานคู่ แต่พระพิมพ์สังฆาฏินั้นจะไม่มีเส้นแซมที่ใต้ฐานพระ ตัวฐานจะมีแค่สามชั้นเท่านั้น และเอก ลักษณ์ของพระพิมพ์สังฆาฏิทุกแม่พิมพ์ จะเห็นว่ามีเส้นกรอบของแม่พิมพ์ชัดเจนกว่าพระพิมพ์อื่นๆ ซึ่งบางองค์เห็นเป็นเนื้อปลิ้นยื่นออกมาชัดเจนทั้งสี่ด้าน แม้องค์พระจะมีการสึกหรอไปบ้างยังไงก็ต้องยังเหลือให้เห็นได้ไม่ด้านใดก็ ด้านหนึ่งครับ และจุดสังเกตอีกจุดหนึ่งก็คือ พื้นผนังภายในซุ้มเรือนแก้วด้านขวาขององค์พระ (ด้านซ้ายมือเรา) บริเวณตั้งแต่พระเกศลงมาจนถึงพระพักตร์ จะมีระดับต่ำกว่าพื้นด้านนอกซุ้มเรือนแก้วตรงบริเวณนั้นเล็กน้อย เป็นเช่นนี้ทุกแม่พิมพ์ของพิมพ์สังฆาฏิ

จึงเป็นที่น่าสังเกตว่า ช่างที่แกะแม่พิมพ์พระสมเด็จ พิมพ์สังฆาฏินี้ น่าจะเป็นคนๆ เดียวกันเพราะจะมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวเหมือนๆ กัน หรือแม้แต่หัวเข่าของพระก็เช่นกัน หัวเข่าขวาขององค์พระ (ด้านซ้ายมือเรา) ถ้าสังเกตให้ดีก็จะเห็นว่าจะงอนยกขึ้นน้อยๆ ทุกแม่พิมพ์ พระสมเด็จ พิมพ์สังฆาฏินี้จะมีอยู่แม่พิมพ์หนึ่งซึ่งจะมีส่วนละม้ายคล้ายคลึงกับพระ พิมพ์เกศบัวตูมของกรุวัดบางขุนพรหม ซึ่งบางท่านก็เรียกพระพิมพ์นี้ว่า "ฏิตูม" คือมีส่วนคล้ายกันทั้งสองพิมพ์นั่นเองครับ แต่ก็มีข้อยุติแยกออกจากกันได้ครับ

การศึกษาพระถ้าได้ศึกษาเกี่ยวกับเรื่องรายละเอียดของแม่พิมพ์ก็จะช่วยให้ สามารถแยก แยะพระแท้และไม่แท้ได้ข้อหนึ่ง โดยเฉพาะพระสมเด็จถ้าได้ศึกษาเรื่องแม่พิมพ์อย่างถ่องแท้ก็จะสนุกและเข้าใจ ทำให้รู้ว่าพระองค์นั้นองค์นี้เป็นพระพิมพ์อะไร ทำไมแม่พิมพ์นี้จึงเข้ากับหมวดพิมพ์นั้น เนื่องจากพระแต่ละพิมพ์ก็มีแม่พิมพ์หลายแม่พิมพ์ แต่จะมีอะไรๆ ที่เป็นหลักเหมือนกันอยู่จึงได้เข้าเป็นหมวดแม่พิมพ์นั้นๆ ครับ ในวันนี้ก็มี พระสมเด็จ พิมพ์สังฆาฏิองค์หนึ่งมาให้ชมกัน ลองสังเกตดูนะครับว่าเส้นขอบแม่พิมพ์เป็นอย่างที่ผมว่าหรือเปล่า หรืออะไรๆ เป็นอย่างที่ผมว่าหรือไม่ ความจริงถ้ามีรูปเปรียบเทียบกับหลายๆ แม่พิมพ์ในพิมพ์สังฆาฏิด้วยกันก็จะเข้าใจได้ง่ายขึ้นครับ
ด้วยความจริงใจ แทน ท่าพระจันทร์