รอยพระพุทธบาท วัดเขาดีสลัก อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี

รอยพระพุทธบาท ถือเป็นสัญลักษณ์แทนองค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่สำคัญประการหนึ่งของ ชาวพุทธ มีคติสร้างขึ้นในประเทศอินเดียตั้งแต่ครั้งสมัยพุทธกาล เป็นปูชนียวัตถุที่พุทธศาสนิกชนให้ความเคารพนับถือกราบไหว้บูชาด้วยความศรัทธามาเป็นเวลานาน คติความเชื่อเรื่องรอยพระพุทธบาทนี้ แพร่เข้ามาสู่ดินแดนประเทศไทยตั้งแต่สมัยทวารวดีและได้รับความนิยม เคารพนับถือสืบเนื่องมาจนกระทั่งปัจจุบัน ดังปรากฏรอยพระพุทธบาทประดิษฐานอยู่ตามที่ต่างๆ ของประเทศไทยหลายแห่ง อาทิเช่น รอยพระพุทธบาท ที่สระมรกต อ.โคกปีบ จ.ปราจีนบุรี รอยพระพุทธบาทวัดพระพุทธบาท จังหวัดสระบุรี และ รอยพระพุทธบาทวัดพระรูป จ.สุพรรณบุรี เป็นต้น

รอยพระพุทธบาทวัดเขาดีสลัก ตั้งอยู่บนเขาดีสลัก ต.ดอนคา อ.อู่ทอง จ.สุพรรณบุรี ห่างจากเมืองโบราณอู่ทองไปทางทิศตะวันตกเฉียงเหนือประมาณ ๑๒ กิโลเมตร รอยพระพุทธบาทองค์นี้ค้นพบและเผยแพร่เมื่อวันที่ ๒๔ สิงหาคม พ.ศ.๒๕๓๔ โดยคณะอนุกรรมการวัฒนธรรม และอนุกรรมการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมศิลปกรรมท้องถิ่นจังหวัดสุพรรณบุรี ซึ่งมีนายมนัส โอภากุล นักวิชการท้องถิ่น เป็นแกนนำ ลักษณะทางศิลปกรรมของ รอยพระพุทธบาทวัดเขาดีสลัก เป็นรอยพระพุทธบาทเดี่ยวสลักลงบนแผ่นดินทรายสีแดงรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ขนาดกว้าง ๖๖ เซนติเมตร ยาว ๑๔๒ เซนติเมตร เป็นรอยพระพุทธบาทที่สลักเป็นรูปนูนต่ำ ทำเป็นลายรูปกลีบบัวโดยรอยพระบาท ปลายนิ้วพระบาทยาวไม่เสมอกัน นิ้วพระบาทข้อที่สองทำเป็นลายก้านขดหรือใบไม้ม้วน ซึ่งเป็นลายที่นิยมในสมัยทวารวดี บริเวณกลางฝ่าพระบาททำเป็นรูปธรรมจักรขนาดเล็ก รายล้อมด้วยภาพสลักรูปมงคล ๑๐๘ ประการ อยู่ในกรอบวงกลม ซึ่งแตกต่างจาก รอยพระพุทธบาท ทั่วไปที่มักจะสลักลายมงคล ๑๐๘ ประการไว้ในกรอบสี่เหลี่ยม

การจัดเรียงรูปมงคลในส่วนบนจะจัดเรียงเป็นแถวแถวละ ๘ วง แต่ในส่วนล่างมีปัญหาที่ความโค้งและสอบแคบของส้นพระบาท จึงไม่สามารถจัดเรียงรูปมงคลให้เป็นแถวได้ ลักษณะที่พิเศษอีกอย่างหนึ่งของรอยพระพุทธบาทวัดเขาดีสลักนี้ก็คือ มีการจัดลำดับภูมิสูงต่ำของรูปมงคล ๑๐๘ ประการตามคติไตรภูมิ และจักรวาลในพุทธศาสนา โดยสามารถแบ่งรูปมงคลออกได้เป็น ๓ ส่วนคือ

๑.รูปสัญลักษณ์ที่เกี่ยวเนื่องกับภพภูมิและจักรวาล จัดเรียงอยู่ส่วนบนสุดถัดจากข้อพระบาทข้อที่ ๒ ลงมา ได้แก่ พรหมโลก ทำเป็นภาพเทวดากำลังอยู่ในท่าเหาะ ๒ แถวแรก จำนวน ๑๖ องค์ เทวโลก จัดเรียงอยู่ในแถวที่ ๓ ทำเป็นภาพเทวดาอยู่ในท่านั่งแบบต่างๆ ได้แก่ ท่านั่งชันเข่าข้างเดียวหรือมหาราชลีลาสนะนั่งขัดสมาธิ และอยู่ในท่าคล้ายกำลังเหาะ มหาสมุทรทั้งสี่อยู่ถัดลงมาในแถวที่ ๔ ทำเป็นสัญลักษณ์รูปสี่เหลี่ยมอยู่ภายในกรอบวงกลม นอกจากนี้ยังมีสัญลักษณ์รูปธรรมจักร พระอาทิตย์ พระจันทร์ อยู่ในลำดับแถวถัดลงมา

๒.เครื่องประกอบยศของพระเจ้าจักรพรรดิ จัดเรียงอยู่บริเวณกลางฝ่าพระบาทลงมา ได้แก่ พระยาช้าง อุโบสถ เป็นช้างแก้ว พระยาม้า พลาหก เป็นม้าแก้ว พระมงกุฎ ถ้วยภาชนะ กลองบัณเฑาะว์ พระมหาสังข์ คันฉ่อง ขอช้าง เป็นต้น

๓.สัญลักษณ์ที่เป็นโชคลาภและเป็นรูปสัตว์มงคล จัดเรียงอยู่บริเวณส่วนกลางถึงส่วนล่างของส้นพระบาท ได้แก่ สำเภาทอง พญาครุฑ พญาไก่แจ้ พญานาค ปลาคู่ พญากวางทอง พญาหงส์ พญาราชสีห์ ดอกไม้สี่กลีบ พญาโค และโคแม่ลูกอ่อน เป็นต้น

นอกจากนี้ยังมีรูปสัญลักษณ์มงคลอีกส่วนหนึ่งที่ไม่สามารถแปลความ ได้ เนื่องจากสัญลักษณ์มงคลบางอย่างที่ไม่สามารถแปลความได้ เนื่องจากสัญลักษณ์มงคลบางอย่างเป็นไปตามความนิยมในแต่ละช่วงสมัย ประกอบกับภาพเลือนลางมาก จากการศึกษาเปรียบเทียบรูปแบบทางศิลปกรรม สามารถกำหนดได้ว่า รอยพระพุทธบาทที่วัดเขาดีสลักนี้ เป็นรอยพระพุทธบาทในสมัยทวารวดีตอนปลาย มีอายุอยู่ในราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖-๑๗ การปรับปรุงและพัฒนาวัดเขาดีสลัก ได้เริ่มดำเนินการใน พ.ศ.๒๕๓๗ โดยมีการก่อสร้างมณฑปสำหรับประดิษฐานรอยพระพุทธบาท วิหารประดิษฐานรอยพระพุทธบาทจำลอง สร้างบันไดนาค ปรับปรุงสภาพภูมิทัศน์โดยรอบ และจัดสร้างระฆังเฉลิมพระเกียรติ ๗๒ พรรษา จำนวน ๗๒ ใบ

ขณะเดียวกันยังมีการจัดสร้าง งานประติมากรรมนูนสูง เรื่องพุทธประวัติ ตั้งอยู่ที่บริเวณเชิงเขา ของวัดเขาดีสลักนี้ เป็นกิจกรรมตามโครงการปรับปรุงภูมิทัศน์วัดเขาดีสลัก ซึ่งใช้งบประมาณจากโครงการแผนยุทธศาสตร์การพัฒนาจังหวัดสุพรรณบุรี พ.ศ.๒๕๔๗ มีวัตถุประสงค์ เพื่อให้เป็นแหล่งเรียนรู้เกี่ยวกับประวัติของพระพุทธเจ้า โดยนำเสนอผ่านงานแกะสลักหิน จำนวน ๑๘ ภาพ ภาพสลักพุทธประวัติชุดนี้ เริ่มต้นเหตุการณ์ตั้งแต่เมื่อครั้งที่ทวยเทพได้อัญเชิญพระโพธิสัตว์ซึ่ง บังเกิดเป็นเทวราชอยู่บนสวรรค์ชั้นดุสิตให้ลงมาจุติเป็นเจ้าชายสิทธัตถะ จนจบเหตุการณ์เมื่อครั้งที่พระพุทธองค์เสด็จดับขันธ์ปรินิพพาน มีการถวายพระเพลิงและแบ่งพระบรมสารีริกธาตุ เพื่อนำไปประดิษฐานยังสถานที่ต่างๆ อย่างไรก็ตามใน วันอาทิตย์ที่ ๙ พฤศจิกายน พ.ศ.๒๕๕๑ จะมีประกวดพระเครื่อง ณ โรงแรมคุ้มสุพรรณ จ.สุพรรณบุรี  และการทอดกฐินสามัคคี ณ วัดเขาดีสลัก โดยมี ฯพณฯ บรรหาร ศิลปอาชา ประธานที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ นายสมศักดิ์ ภูรีศรีศักดิ์ ผู้ว่าราชการจังหวัดสุพรรณบุรี รองประธานที่ปรึกษากิตติมศักดิ์ นายขรรค์ชัย บุนปาน ประธานดำเนินงาน พล.ต.ต.คำรณวิทย์ ธูปกระจ่าง ประธานอำนวยการ โดยได้รับการสนับสนุนจาก สมาคมผู้นิยมพระเครื่อง พระบูชาไทย สมาคมพระเครื่องสุพรรณบุรี และหนังสือพิมพ์ข่าวสด

ส่วนวัตถุประสงค์การจัดงานนั้น พล.ต.ต.คำรณวิทย์  บอกว่า ๑.เพื่อส่งเสริมสนับสนุนการศึกษาและการอนุรักษ์ พระบูชา พระเครื่องและเหรียญคณาจารย์ให้ถูกต้องตามหลักมาตรฐานสากล ๒.ส่งเสริมการ ท่องเที่ยวจังหวัดสุพรรณบุรี โดยเฉพาะที่วัดเขาดีสลัก อ.อู่ทอง ซึ่งมีทัศนนียภาพอันงดงาม ทั้งมีความเป็นมาทางด้านโบราณคดีอันน่าศึกษาในความเป็นมาของท้องถิ่น ๓. เพื่อนำรายได้ใช้จ่ายในการดำเนินการสร้างมณฑป (อาศรม) และพระพุทธรูปสลักหิน ประดิษฐาน ณ วัดเขาดีสลัก ๔.เพื่อนำรายได้ส่วนหนึ่งมอบให้แก่สมาคมพระเครื่องสุพรรณบุรี และ ๕.เพื่อนำรายได้ใช้จ่ายในกิจการกุศลอื่นๆ

"ไตรเทพ ไกรงู" คมชัดลึก