หลวงพ่ออภัยวงศ์  ปางอภัยทาน วัดแก้วพิจิตร
(ขอขอบคุณรูปจากคุณสายนที"๑๙)

ประวัติหลวงพ่ออภัยวงศ์ วัดแก้วพิจิตร จ.ปราจีนบุรี ไหว้พระประธาน
"วัดแก้วพิจิตร" ตั้งอยู่ริมฝั่งขวาของแม่น้ำปราจีนบุรี ต.บางบริบูรณ์ อ.เมือง จ.ปราจีนบุรี ก่อสร้างขึ้นเมื่อปีพ.ศ.2422 ในรัชสมัยของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดย นางประมูล โภคา (แก้ว ประสังสิต) ต่อมาในปี พ.ศ.2454 เมื่อเจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม อภัยวงศ์) ซึ่งอพยพครอบครัวมาจากพระตะบอง ตั้งอยู่ริมฝั่งขวาแม่น้ำปราจีน บุรี ได้เกณฑ์ช่างชาวเขมรมาด้วยและได้สร้างโรงเรียนพระปริยัติธรรมและหนังสือไทย เป็นอาคารตึกชั้นเดียวรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้าขนาดกว้าง 11 เมตร ยาว 40 เมตร ชั้นบนเป็นดาดฟ้ามียอดโดม 3 ยอด ตรงกลางดาดฟ้าเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัสมียอดหลังคาเป็นโดม อาคารหลังนี้ได้รับพระราชทานนามว่า โรงเรียนอภัยพิทยาคาร เมื่อ พ.ศ.2461 เจ้าพระยาอภัยภูเบศร เห็นว่าพระอุโบสถหลังเดิมชำรุดทรุดโทรมมาก จึงได้รื้อและก่อสร้างใหม่เป็นอุโบสถก่ออิฐถือปูนลักษณะสถาปัตยกรรม เป็นศิลป กรรมผสมผสานศิลปะไทย จีน ตะวันตก และเขมร ก่อสร้างบนที่เดิม ขนาดอาคาร 5 ห้อง กว้าง 17 เมตร ยาว 21.30 เมตร ได้รับการผูกพัทธสีมาเมื่อ พ.ศ.2464 ภายในพระอุโบสถ ประดิษฐานพระประธานนั่งขัดสมาธิทำปาง ซึ่งเรียกกันว่า "หลวงพ่อปางอภัยทาน" หรือ "หลวงพ่ออภัยวงศ์" อยู่ภายใต้ฉัตรเงิน 5 ชั้น ซึ่งสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงออกแบบ นอกจากนี้ ยังมีภาพเขียนบนผืนผ้าเล่าเรื่องพุทธประวัติใส่กรอบแขวนไว้ในพระอุโบสถ 13 ภาพ แต่ได้ถูกโจรกรรมไป

พระพุทธรูปปางอภัยทาน เป็นศิลปะรัตน โกสินทร์แบบพระราชนิยมในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) สร้างขึ้นเมื่อประมาณ พ.ศ.2464 เป็นทองแดง หน้าตักกว้าง 1 เมตร 7 เซนติเมตร พระพุทธรูปประทับนั่งขัดสมาธิเพชร พระหัตถ์ขวายกขึ้นหันฝ่าพระหัตถ์ออกด้านนอกพระองค์วางตั้งฉากอยู่บนพระเพลา พระหัตถ์ซ้ายวางหงายฝ่าพระหัตถ์ขึ้นอยู่บนพระเพลา พระเนตรและพระอุมาฝังด้วยอัญมณี มีฉัตรเป็น 5 ชั้น เป็นพระพุทธรูปที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรง ราชานุภาพ ทรงออกแบบและทรงประทานพระนามว่า "ปางอภัยทาน" พระพุทธรูปมีลักษณะเหมือนมนุษย์สามัญและเลียนแบบพระพุทธรูปคันธารราษฎร์ของอินเดีย พระพักตร์เป็นแบบประติมากรรมกรีกโรมัน พระเกศาหยักศกรวบเป็นมวยกลางพระเศียร ครองจีวรเป็นริ้วแบบธรรมชาติ

พระพุทธรูปองค์นี้มีลักษณะรูปแบบใกล้เคียงกันกับพระพุทธรูปปางขอฝน ซึ่งเป็นแบบพระราชนิยมในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่างกันตรงที่พระพุทธรูปนี้เป็นพระพุทธรูปประทับนั่งเท่านั้น พุทธศาสนิกชนที่มานมัสการมักมาขอพร 3 ประการ ที่ประสบความสำเร็จ คือ

พรข้อที่ 1 ถ้าท่านเป็นผู้ใจร้อน เมื่อได้นมัสการแล้วใจจะเย็นลงสงบขึ้น

พรข้อที่ 2 ถ้าท่านเป็นผู้ที่มีคำพูดไม่มีความหมาย พูดแล้วไม่ประทับใจผู้รับฟัง พูดแล้วเหมือนขวางหูผู้รับฟัง เมื่อได้นมัสการแล้วจะเป็นผู้ที่พูดแล้วมีความหมายติดตรึงใจผู้รับฟังประทับ ใจผู้ร่วมสนทนา

พรข้อที่ 3 จะล่วงเกินผู้ใดก็ตามจะรู้ตัวหรือไม่รู้ตัว เมื่อได้นมัสการแล้วจะได้รับการให้อภัยจะไม่มีการโกรธไม่มีศัตรู

ในปี พ.ศ.2464 เจ้าพระยาอภัยภูเบศร (ชุ่ม อภัยวงศ์) ได้จัดสร้างหอไตร 1 หลัง ขนาดกว้าง 9 เมตร ยาว 12 เมตร บริเวณที่เคยเป็นศาลาการเปรียญเป็นสถาปัตยกรรมผสมศิลปะตะวันตกกับศิลปะไทย และสร้างศาลาการเปรียญหลังใหม่ขึ้นเป็นอาคารกว้าง 8 เมตร ยาว 12 เมตร อยู่ทางด้านทิศตะวันตกของหอไตร สิ่งสำคัญนอกจากการนมัสการหลวงพ่อปางประทานอภัย คือ พระอุโบสถสี่ชาติ ฝรั่งเศส เขมร จีน และไทย ที่ปัจจุบันได้ขึ้นทะเบียนเป็นโบราณสถานแห่งชาติโดยกรมศิลปากร เป็นที่ร่ำลือกล่าวขวัญอย่างมากว่า เป็นการสร้างที่แปลก ด้วยการผสมผสานสถาปัตยกรรมและศิลปกรรมไว้ได้ถึง 4 ชาติ ในพระอุโบสถหลังเดียวกัน พระอุโบสถนี้จำลองแบบมาจากวัดพระเจ้าช้างเผือก ที่เมืองพระตะบอง ประเทศกัมพูชาอนึ่งในการเยี่ยมชมและนมัสการ จะมีคุณวารินทร์ คุ้มกาญจน์ วิทยากรบรรยายพิเศษกรมศิลปากรนำชมให้ความรู้ตลอด หากใครที่มีโอกาสเดินทางไปแถบภาคตะวันออก ใกล้ จ.ปราจีนบุรี แล้วควรแวะไปที่วัดแก้วพิจิตร ชมสถาปัตยกรรมศิลปะผสมผสาน 4 ชาติที่สวยงามที่สุดของประเทศ พร้อมนมัสการหลวงพ่ออภัยวงศ์ เพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตและหน้าที่การงาน