คอลัมน์ ชมรมพระเครื่อง
แทน ท่าพระจันทร์
วันนี้เราก็มาคุยกันต่อนะครับ แต่ก่อนอื่นผมก็ต้องออกตัวเสียก่อนครับว่า ผมเองไม่ได้อยากจะอวดอ้างว่าเป็นคนเก่งรอบรู้ไปเสียทั้งหมด ผมเองก็ไม่ใช่เซียนหรือผู้ชำนาญการแต่อย่างไร ไม่มีร้านค้าหรือศูนย์พระเครื่องที่ไหน ผมเองก็เป็นผู้ที่นิยมสะสมพระเครื่องคนหนึ่งเท่านั้น และในสมัยแรกๆ ประมาณพ.ศ.2513-14 สมัยสนามพระวัดมหาธาตุ ผมก็โดนพระเก๊มามากมาย จนทำให้ต้องศึกษาและค้นคว้ามาจนถึงทุกวันนี้ ทำให้พอจะรู้บ้างหรือบางชนิดที่ศึกษามาว่าแท้หรือไม่แท้อย่างไร ที่มาตอบปัญหาพระเครื่องอยู่นี้ ก็อาศัยว่าคลุกคลีอยู่ในสังคมนี้มานาน ก็พอจะรู้ว่าคนไหนรู้เรื่องพระอะไรจริง และสนิทสนมกันบ้าง พอจะพึ่งพิงกันได้บ้าง ก็นำรูปพระที่ท่านทั้งหลายถามมาไปสอบถามและให้เขาช่วยดูให้อีกที พระบางองค์ผมต้องไปถามถึง 3-4 ท่านจึงนำมาสรุปตอบ จนบางท่านที่ผมไปถามเขาบ่อยๆ ก็ชักจะเริ่มรำคาญผมบ้างแล้วก็มีครับ มาเริ่มตอบคำถามกันเลยดีกว่าครับ ที่ว่าผมทำไมถึงได้ใช้หลักในการดูขอบแม่พิมพ์นั้น ความจริงแล้วก็อย่างที่ผมเคยเขียนไว้ว่า การยึดหลักตัวแม่พิมพ์นั้นเป็นสิ่งสำคัญ หมายถึงของที่เกิดจากแม่พิมพ์อันเดียวกันย่อมจะมีอะไรเหมือนๆ กัน เช่น ธนบัตรหรือเหรียญกษาปณ์ เป็นต้น รายละเอียดต่างๆ นั้นต้องเหมือนกันและมีตำแหน่งเดียวกันจริงไหมครับ ส่วนเรื่องขอบแม่พิมพ์ของพระสมเด็จ วัดระฆังฯ พิมพ์ใหญ่นั้น ก็เป็นตำหนิแม่พิมพ์อันหนึ่ง ในจำนวนหลายๆ จุดทั่วทั้งองค์พระ ตามบันทึกการสร้างพระสมเด็จ วัดระฆังฯ นั้น เจ้าประคุณสมเด็จฯ ท่านไม่ได้สร้างจำนวน 84,000 องค์ ครับ ท่านสร้างของท่านไปเรื่อยๆ ไม่ได้กำหนดว่าจะนำไปบรรจุหรือให้ได้จำนวนเท่าใด จากการบันทึกจากปากคำของท่านเจ้าคุณ พระธรรมถาวร ช่วง จันทโชติ วัดระฆังโฆสิตาราม ซึ่งเมื่อตอนท่านอายุ 13 ปี ในปีพ.ศ.2399 ก็บรรพชาเป็นสามเณรศึกษาอยู่กับเจ้าประคุณสมเด็จฯ ในสมัยที่ท่านเจ้าประคุณสมเด็จฯ ครองสมณศักดิ์ที่ พระเทพกวี และอุปสมบทในปีพ.ศ.2407 โดยเจ้าประคุณสมเด็จฯ เป็นพระอุปัชฌาย์ หลังจากที่ท่านเจ้าคุณธรรมถาวรอุปสมบทได้สามเดือน เจ้าประคุณสมเด็จฯ ก็ได้รับพระราชทานสมณศักดิ์แต่งตั้งให้เป็นที่ สมเด็จพระพุฒาจารย์ และต่อมาในปีพ.ศ.2410 ท่านเจ้าคุณธรรมถาวรก็ได้แต่งตั้งเป็น พระธรรมรักขิต ฐานานุกรมในเจ้าประคุณสมเด็จฯ

ที่ผมต้องกล่าวมาเสียยาวนั้นก็เพื่อยืนยันว่าท่านเจ้าคุณธรรมถาวรนั้นท่านเป็นผู้ใกล้ชิด เจ้าประคุณสมเด็จฯ ในบันทึกกล่าวไว้ว่าเจ้าประคุณสมเด็จฯ ท่านสร้างพระสมเด็จ วัดระฆังฯ ไปเรื่อยๆ ไม่ได้กำหนดจำนวน สร้างไปแจกไป จึงไม่ใช่ว่าสร้างจำนวน 84,000 องค์ครับ และตัวแม่พิมพ์ของพระสมเด็จ วัดระฆังฯ พิมพ์ใหญ่นั้น เท่าที่มีการค้นคว้าศึกษากันสืบต่อมานั้น แม่พิมพ์ของพระพิมพ์ใหญ่ที่เป็นที่ยอมรับกันในสังคมมีอยู่ 4 แม่พิมพ์ครับ แต่ทุกแม่พิมพ์ของพระพิมพ์ใหญ่ จะมีเส้นขอบแม่พิมพ์ในลักษณะเช่นเดียวกันทุกแม่พิมพ์ครับ ช่างผู้แกะก็เป็นคนเดียวกันคือ หลวงวิจารณ์เจียรนัย ช่างทองหลวงในราชสำนักรัชกาลที่ 4 (การบันทึกจากปากคำของท่านเจ้าคุณธรรมถาวร) และที่ผมนำมาบอกเล่าให้ฟังเรื่องขอบตำหนิแม่พิมพ์นั้น ผมก็ได้ศึกษามาจากท่านผู้อาวุโสหลายๆ ท่านในสังคมนี้ และท่านเหล่านั้นก็เป็นผู้ชำนาญการในด้านนี้ และสังคมยอมรับ ท่านเหล่านั้นก็กรุณาผมมาก ท่านได้นำพระสมเด็จแท้ๆ มาให้ผมได้ศึกษา พร้อมทั้งได้เห็นจากองค์จริงๆ ขององค์ที่ดังๆ มูลค่าราคาเลขแปดหลัก หลายๆ องค์จากหลายๆ ท่านครับ ได้เห็นทั้งสี่แม่พิมพ์ และท่านผู้หลักผู้ใหญ่เหล่านั้น ท่านก็ได้กรุณาสอนชี้แนะให้ผมได้ดูและพิสูจน์หลักเกณฑ์ต่างๆ จากองค์พระจริง ผมไม่ได้นำหลักจากพระองค์เดียวมาเป็นข้อยุติแน่ครับ เพราะหลักเกณฑ์ของการดูตำหนินั้นเขาได้มาจากการเปรียบเทียบพระจำนวนมากๆ ครับ และจากองค์พระจริงๆ ไม่ใช่รูปถ่ายเพียงอย่างเดียวครับ

พระองค์ที่ว่าดังๆ เช่น พระองค์ลุงพุฒ พระองค์ขุนศรี พระองค์กวนอู และอีกหลายๆ องค์เอ่ยชื่อไม่หมดครับ ที่เป็นพระแท้และเห็นรูปอยู่ในสังคมนี้ผมเห็นองค์จริงได้สัมผัสและส่องดูมาแล้วเกือบทุกองค์ครับ และเห็นว่าเป็นเช่นนี้จริง จึงได้นำมาบอกเล่าให้ฟังกันเท่านั้นครับ ส่วนใครจะเชื่อหรือไม่นั้นก็แล้วแต่จะใช้วิจารณญาณกันเองครับ ส่วนรูปถ่ายที่เป็นพระสมเด็จแท้ๆ ที่สังคมยอมรับ และมีมูลค่าราคารองรับนั้นทั้งของวัดระฆังฯ วัดบางขุนพรหม ผมก็เกือบครบทุกแม่พิมพ์ครับ และมีแม่พิมพ์ละหลายๆ รูปครับ เพื่อนำมาเปรียบเทียบ แต่ก็ต้องเก็บรักษาไว้ คิดว่าในชีวิตนี้ถ้ามีโอกาสก็จะนำมาทำหนังสือดีๆ เพื่อให้มีคุณค่าแก่การศึกษาเรื่องพระสมเด็จซักเล่มหนึ่งครับ ในเรื่องของการทำปลอมนั้น ในสมัยก่อนๆ นั้น เขาทำปลอมยังไม่ได้เหมือนครับ แต่มาถึงปัจจุบัน พระปลอมเหล่านั้นก็เริ่มมีธรรมชาติความเก่าแล้วครับ ส่วนพระปลอมในปัจจุบันนี้เขาทำตำหนิได้เกือบเหมือนแล้วครับ เส้นขอบแม่พิมพ์ที่ใกล้เคียงก็ทำกันแล้วครับ แต่ในจุดเส้นขอบแม่พิมพ์ที่ผมได้เคยกล่าวมานั้นยังมีปุจฉาอยู่อีกครับ คือยังมีความลับอยู่ตรงนั้นอีก ดังนั้น การทำปลอมตรงจุดนี้ก็ยังทำได้ไม่เหมือนครับ และอีกทุกๆ จุดตลอดทั้งองค์พระ ก็ยังมีความลับอยู่อีกมากครับเวลาตัดสินกันจริงๆ ก็ต้องดูทุกๆ จุดครับ ไม่ใช่ว่าดูเฉพาะจุดเส้นขอบแม่พิมพ์เท่านั้นครับ ที่ผมยกตัวอย่างเส้นขอบแม่พิมพ์ก็เป็นเพียงการยกตัวอย่างเพียงจุดเดียวเท่านั้นเองครับ ถ้าถามว่าเส้นขอบแม่พิมพ์เส้นนี้ อาจจะเลือนหายไปได้หรือไม่ ก็ตอบได้ทันทีว่า เลือนหายไปได้ครับ แต่ก็ต้องมีสาเหตุให้วิเคราะห์ได้ เช่น การสึกหรอ การสึกหรอตรงจุดนี้จะเกิดขึ้นได้ก็คืออาจจะมีการเลี่ยมจับขอบทองแบบโบราณ คือเลี่ยมจับตัวเนื้อพระเลย ก็อาจจะทำให้เส้นขอบแม่พิมพ์ลบเลือนไปได้ครับ แล้วเส้นนี้หายไปจะดูอะไรต่อ ก็อย่างที่ผมบอกว่ามีอีกหลายๆ จุดที่ต้องดูไงครับ ก็ดูในจุดอื่นๆ ที่ยังเหลือให้ดูอยู่ แต่ถ้าไม่มีเหลือเลยนั้น ผมว่ายากครับ เพราะจุดที่เขานำมาวิเคราะห์นั้นเป็นจุดที่ส่วนใหญ่อยู่ในที่ลึกๆ ถ้าสึกออกหมด ก็จะไม่เห็นรูปพระหลงเหลืออยู่เลยครับ

จุดตำหนิเกือบทุกๆ จุดที่คนทำพระปลอมเขารู้เขาก็พยายามทำให้ใกล้เคียงมากที่สุดครับ แต่ก็เพียงใกล้เคียงนะครับ สามารถพิสูจน์รู้ได้ครับ ไม่เหมือนเสียร้อยเปอร์เซ็นต์ครับ ยังมีสิ่งที่มนุษย์ทำเลียนแบบไม่ได้เยอะครับ ส่วนเรื่องที่ว่าพระสมเด็จ พิมพ์ใหญ่ วัดระฆังฯ ที่มีเส้นขอบแม่พิมพ์เลย มาจนถึงฐานพระนั้น โดยส่วนตัวที่ได้ศึกษามานั้น ผมเองยังไม่เคยเห็นที่เป็นพระแท้เลยครับ เรื่องพระผงสุพรรณตามที่ท่านเขียนมานั้นผมเองยังไม่ขอวิจารณ์ครับเนื่องจากหน้ากระดาษคงไม่พอเขียนครับ ส่วนเรื่องสามัญสำนึกนั้น ผมเองก็อย่างที่บอกครับ โดนพระปลอมมามากครับ พอมีความรู้ที่บอกต่อกันได้บ้าง ก็เขียนบอกกันครับ จะได้ไม่โดนพระปลอมอย่างที่ผมโดนครับ มันทั้งหมดหวัง ทั้งเจ็บ ทั้งสูญเสียเงินทองครับ ในเรื่องหลักเกณฑ์ของการดูเนื้อพระนั้น มีแน่นอนครับ แต่จะบรรยายออกมาเป็นตัวหนังสือนั้นยากมากครับ แค่ตัวรายละเอียดแม่พิมพ์ ซึ่งอธิบายได้ง่ายกว่านี้ก็ยังเขียนออกมาให้เข้าใจได้ยากเลยครับ เรื่องเนื้อของพระนั้นต้องศึกษาจากองค์พระจริงๆ หลายๆ สภาพและหลายๆ องค์ครับ เขาจึงบอกว่าถ้าจะให้เป็นพระอย่างใดอย่างหนึ่งนั้นเราจะต้องเห็นพระจริงๆ มามากๆ หลากหลายสภาพครับ และต้องเห็นบ่อยๆ จนคุ้นตาครับ ถ้าศึกษาจากรูปถ่ายเพียงอย่างเดียวนั้นก็ยังไม่นับว่าดูพระเป็นครับ ต้องจบที่การได้ดูได้ส่องพระแท้ๆ จนชินตาครับ ผมเองนับว่าโชคดีคนหนึ่งที่ท่านผู้หลักผู้ใหญ่ท่านเมตตาให้การชี้แนะ และให้ได้เห็นพระแท้ๆ จากองค์จริงครับ จึงพอมีความรู้อยู่บ้างที่พอจะมาบอกต่อกันเพื่อไม่ให้คนอื่นๆ ถูกเขาหลอกอย่างที่ผมเคยโดนมาในอดีตครับ ความคิดเห็นย่อมเห็นแย้งกันได้ครับ และขอขอบคุณครับที่กรุณาท้วงติงมาครับ การศึกษาอะไรซักอย่างหนึ่งนั้น ต้องมีผู้เห็นแย้งกันบ้าง เพื่อจะได้หันกลับมาทบทวน และเป็นที่มาของข้อสรุปที่จะค้นคว้าหาความเป็นจริงข่าวพระเครื่อง ใครอยากรู้วิธีดู พระสมเด็จวัดระฆัง

ด้วยความจริงใจ ข่าวสด