(ต่อจากฉบับวันเสาร์ที่ ๑๔ มิถุนายน ๒๕๕๑) ธเนศ จันทร์ผล หรือ "เต้ สระบุรี" พูดถึงหลักการดูพระเครื่องเพื่อเป็นแนวทางแก่ผู้เพิ่งเริ่มหันมาสนใจสะสมพระเครื่องว่า "สิ่งสำคัญที่สุดในการศึกษาเรื่องพระเครื่องคือ จะต้องได้เห็นของแท้บ่อยๆ จนจำได้ แต่การจะได้เห็นพระแท้ก็ต้องอาศัยอาจารย์หรือเซียนพระเป็นผู้สอนให้ โดยจะต้องมีข้อมูลก่อนว่า อาจารย์ท่านนั้นท่านนี้เป็นคนที่เล่นพระดี คือ เล่นแต่พระแท้ หากไปเจอเอาคนเล่นพระปลอมก็จบกันตั้งแต่จุดเริ่มต้น การที่จะรู้ว่าคนไหนเล่นพระดีไม่ดี สอบถามคนในวงการพระก็จะรู้ได้ไม่ยากนัก สภาพสิ่งแวดล้อมหรือสังคมวงการจะบอกกันเอง เมื่อได้อาจารย์ดี เล่นพระแท้แล้ว จากนั้นก็ขอดูพระที่เราสนใจ พร้อมกับขอคำแนะนำจากท่านด้วยว่า ดูอย่างไรถึงจะรู้ว่าเป็นพระแท้ และพระปลอมที่ว่านั้นมีรูปร่างหน้าตาเป็นแบบไหน เนื้อพระเป็นอย่างไร ? หากคุ้นเคยกันแล้ว อาจารย์จะแนะนำให้ด้วยความเต็มใจเสมอ ในส่วนของหนังสือหรือตำราพระ ก็มีส่วนสำคัญ แต่ต้องเลือกเอาเฉพาะฉบับที่ลงภาพพระแท้เท่านั้น  ทุกวันนี้มีหนังสือพระบางฉบับลงพระปลอมก็มี เอาพระนอกตำรามาลงก็มี มันเป็นเรื่องของธุรกิจ บางคนจึงอาจจะมองข้ามความรับผิดชอบที่จะต้องมีต่อผู้อ่าน หนังสือหรือตำราพระที่ดีนับเป็นพื้นฐานของการศึกษาเรื่องพระเครื่อง ที่จะให้ความรู้เบื้องต้นว่า พระรูปร่างอย่างนี้เรียกว่าพระอะไร เป็นของกรุไหน เมืองไหน เนื้อพระเป็นอย่างไร เนื้อดินหรือเนื้อชินเนื้อผง ผู้สนใจเรื่องพระเครื่องจะต้องเรียนรู้เรื่องพวกนี้ก่อน ถึงจะเรียกชื่อพระได้ถูกต้อง

หนังสือพระบางฉบับที่มีคุณค่า จะบอกให้รู้ว่าพระพิมพ์นั้นพิมพ์นี้ จะต้องดูตรงไหน ถึงจะรู้ว่าเป็นพระแท้หรือพระปลอม เมื่อมีพื้นฐานทางตำราแล้ว พอเห็นพระองค์จริงก็รู้ได้ทันทีว่า จุดสำคัญของพระแต่ละองค์แต่ละพิมพ์นั้นเป็นอย่างไร จากการที่ได้พูดคุยกับเต้บ่อยๆ ทำให้รู้ว่า เต้เป็นผู้ที่มีภูมิความรู้เรื่องพระเครื่องพระบูชา รวมทั้งเทวรูปต่างๆ อย่างลึกซึ้งมาก เต้บอกว่า "ผมเป็นคนที่อ่านหนังสือตำราต่างๆ มากมาย ชอบซื้อหนังสือมาก เพราะเป็นหลักฐานอ้างอิงได้  เรื่องบางอย่างเราอยากรู้  แต่ไม่มีใครบอกได้ ก็ได้ข้อมูลมาจากหนังสือนี่แหละ ผมจึงบอกว่า หนังสือเป็นสิ่งที่สำคัญ ที่จะให้อะไรดีๆ มีคุณค่าแก่เราเสมอ แต่ต้องอ่านจากหนังสือที่ดี มีข้อมูลที่ถูกต้องเท่านั้น หนังสือที่ไม่มีมาตรฐานการจัดทำ โดยเฉพาะลงภาพพระปลอมบ่อยๆ หรือข้อมูลผิดๆ ก็ต้องเลิกอ่านเลิกซื้อไปเลย"

สำหรับหนังสือตำราพระเล่มใหญ่ เต้บอกว่ามีประโยชน์มาก เพราะส่วนใหญ่ลงข้อมูลที่ถูกต้อง และมีภาพพระแท้ๆ ให้ได้ศึกษากันอย่างชัดเจน "หนังสือตำราพวกนี้ ผมขอยกย่องหนังสือของ อ.ประชุม กาญจนวัฒน์ ทุกเล่ม เป็นหนังสือที่มีคุณภาพสูงมาก ผู้สนใจการสะสมพระเครื่องต้องหาอ่านให้ได้ อีกเล่มคือหนังสือ อมตพระกรุ ของพี่ต้อย เมืองนนท์ ที่ให้รายละเอียดเกี่ยวกับพระเครื่องไว้ครบทุกจังหวัด ท่านเขียนอธิบายได้ดีมาก  นอกจากนี้ก็มี หนังสือจอมสุรางค์อุปถัมภ์ ที่ออกจำหน่ายในงานประกวดพระเครื่อง จ.พระนครศรีอยุธยา เมื่อปี ๒๕๒๙ เล่มนี้เป็นต้นแบบของพระสวย แม้จะไม่มีข้อมูลโดยสังเขปของพระแต่ละองค์ก็ตาม แต่ภาพพระในหนังสือเล่มนี้ถือว่าเป็นพระเกรดเอ เป็นบรรทัดฐานของพระที่เรียกว่าสวยสุดยอดจริงๆ ถ้าหากเราได้อ่านหนังสือพระของ อ.ประชุม อ.ต้อย รู้ข้อมูลต่างๆ มาแล้ว พอมาเห็นภาพพระในหนังสือจอมสุรางค์ฯ จะทำให้รู้เพิ่มขึ้นมาอีกว่า พระสวยนั้นมีรูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไร มีโอกาสได้พบเห็นพระแบบนี้ก็ต้องเช่าหาเอาไว้ทันที  พระทุกองค์ที่มีภาพในหนังสือจอมสุรางค์ฯ ล้วนเป็นที่หมายปองของนักสะสมพระทุกๆ คน จนถือกันว่าใครได้เป็นเจ้าของพระองค์ใดองค์หนึ่งในหนังสือเล่มนี้ ต้องยกย่องว่าเป็นนักสะสมพระเครื่องระดับแนวหน้าคนหนึ่งตัวจริงเสียงจริงกันเลยทีเดียว  ผมเองเคยได้พระจากหนังสือเล่มนี้มาเหมือนกัน" เต้ กล่าวอย่างภูมิใจ

การที่วงการพระเครื่องมีกระแสนิยมเกิดขึ้น ทำให้มีการเปลี่ยนมือพระยอดนิยมอยู่เสมอๆ เต้บอกว่า เป็นวัฏจักรของพระเครื่องที่ต้องมีการหมุนเวียนเปลี่ยนมือกันไป แบบสมบัติผลัดกันชม ที่พระองค์นั้นๆ จะเดินทางไปตามกาลเวลา จากคนนี้ไปสู่คนนั้นคนโน้นอยู่เสมอ โดยเฉพาะพระกรุพระเก่าที่เป็นพระยอดนิยมของวงการ ซึ่งมีน้อย พบเห็นยาก แต่มีคนต้องการมาก ก็ทำให้ราคาเช่าแพงขึ้นเรื่อยๆ คนที่มีพระอยู่ในมือ เมื่อเห็นว่าพระมีราคาดี ก็ตัดใจปล่อยออกไปบ้าง เพื่อจะได้นำเงินมาใช้จ่ายด้านอื่นต่อไป โดยที่ได้ตัดสินใจยึดทำอาชีพนี้แล้ว เต้บอกว่าพระส่วนใหญ่เมื่อซื้อมาแล้วก็ต้องปล่อยออกไปบ้าง โดยได้กำไรพอสมควร ไม่ได้บวกอะไรมากนัก เอาเพียงพออยู่ได้เท่านั้น เพราะส่วนใหญ่ลูกค้าประจำก็เป็นเพื่อนฝูงกัน เป็นผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือทั้งนั้น แต่สิ่งที่สำคัญที่ได้มากกว่าผลกำไรก็คือ ความสุขใจ ได้เพื่อนทีดีๆ ได้ผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือ ซึ่งล้วนแต่มีความเมตตาเอื้ออาทรต่อกันอยู่เสมอ

ถามว่าเสียดายไหมกับพระที่ต้องออกไป เต้บอกว่า "ความเสียดายก็มีเหมือนกันในบางครั้ง พระบางองค์ที่เรารักและหวงแหนมาก พอผู้ใหญ่ที่เคารพนับถือมากๆ ท่านทราบข่าวก็มาขอแบ่ง เราก็ต้องตัดใจให้ท่านไป เพื่อจะได้คบหากันไปนานๆ เป็นการถนอมน้ำใจกันมากกว่า เพราะอย่างที่ว่า พระเครื่องเป็นสมบัติผลัดกันชม เราไม่ออกในวันนี้ วันข้างหน้าก็ต้องออกไปจนได้ แต่เพื่อนที่ดีๆ ผู้ใหญ่ที่น่าเคารพนับถือ เป็นสิ่งที่สำคัญกว่า และใช่ว่าจะหาได้ง่ายนัก" เต้ กล่าวถึงเส้นทางของพระเครื่องที่ได้มาอยู่เสมอว่า เป็นเพราะมีเพื่อนฝูงมาก เนื่องจากเป็นคนชอบเที่ยว โดยเฉพาะเมืองที่มีกรุพระเก่า ชอบไปมากๆ ทำให้รู้จักกับเซียนพระในท้องถิ่น มีการซื้อขายกัน จนในที่สุดได้กลายเป็นเพื่อน เวลามีพระแตกกรุ หรือได้พระมา เขาก็จะส่งข่าวมาให้ทราบ หากพอใจหรือชอบก็จะรับซื้อเอาไว้ ด้วยเหตุนี้จึงทำให้เต้ได้พระกรุพระเก่าอยู่เสมอๆ มีพระหมุนเวียนตลอดเวลา

อย่างไรก็ตาม ในช่วง ๑๐ ปีที่ผ่านมานี้ คนต่างจังหวัดจำนวนไม่น้อยที่เริ่มเห็นคุณค่าของพระในท้องถิ่นตัวเองมากขึ้น โดยเฉพาะนักการเมือง นักธุรกิจ พ่อค้า ข้าราชการ ตลอดจนชาวบ้านทั่วๆ ไป ที่มีฐานะการเงินดี จึงพากันเก็บสะสมพระในท้องถิ่นนั้นๆ ต่างพากันมาเช่าหาพระที่สนใจเอากลับไปบ้านของตัวเอง ตรงนี้มีส่วนทำให้พระท้องถิ่นมีราคาแพงขึ้นด้วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งพระกรุพระเก่า องค์สวยๆ คนในท้องถิ่นพร้อมที่เช่าหา แม้จะราคาแสนแพงก็มีกำลังเงินสู้ซื้อได้ทันที  จนทุกวันนี้ พระกรุพระเก่าบางแห่ง คนในท้องถิ่นมีกำลังซื้อดีกว่านักสะสมในกรุงเทพฯ เสียอีก เต้ได้พูดถึงงานประกวดพระที่มีการจัดอยู่เสมอๆ ในทุกวันนี้ว่า มีส่วนผลักดันให้ผู้สนใจพระเครื่องพระบูชาหันมาสะสมพระที่ได้มาตรฐานสากลนิยม ได้รู้จักว่ามีพระอะไรบ้างที่วงการพระเล่นหากัน โดยดูตามใบสูจิบัตรงานประกวดพระ แต่ทั้งนี้ก็ต้องดูว่างานประกวดพระที่ว่านั้นใครเป็นผู้จัด หากเป็นการจัดของสมาคมผู้นิยมพระเครื่องพระบูชาไทย โดยนายกสมาคม พยัพ คำพันธุ์ จัดหรือสนับสนุนการ งานประกวดนั้นก็ถือว่าได้มาตรฐาน เพราะมีกรรมการที่สมาคมแต่งตั้งขึ้นเข้าไปดูแลงานให้ เป็นกรรมการรับพระ และกรรมการตัดสินพระ ที่เชื่อถือได้ในความถูกต้องและเที่ยงธรรมที่สุด แต่ถ้าหากเป็นการจัดงานโดยฉาบฉวย ไม่มีมาตรฐาน ผลงานที่ได้ออกก็ย่อมจะด้อยลงไปด้วย เท่าที่ผ่านมา เคยมีเอาพระที่เคยติดรางวัลงานดังกล่าว แล้วเอามาส่งใหม่ในงานที่สมาคมรับรองให้ ปรากฏว่ากรรมการเอาที่ติดรางวัลนั้นออกไป เพราะเป็นพระปลอม เหตุการณ์อย่างนี้มีปรากฏบ่อยๆ

เมื่อถามว่ามีความคิดเห็นอย่างไร ที่ทุกวันนี้มีซื้อขายพระเครื่องในราคาแพงๆ โดยที่ยังไม่ได้พบเห็นในเรื่องของประสบการณ์อภินิหารมาก่อน

 เต้สระบุรี ให้ความเห็นว่า พระเครื่องที่เล่นหากันแพงๆ นั้น ขอให้แบ่งมุมมองออกเป็น ๒ แบบ คือ แบบแรก พระเก่าที่มีความเป็นอมตะ พุทธศิลป์สูง มีความสวยงามเหนือพระองค์อื่นๆ อันนี้สมควรที่จะมีราคาแพงขึ้นเรื่อยๆ เพราะเป็นพระที่หายาก มีแค่องค์สององค์เท่านั้น คนต้องการมีมาก แต่พระมีจำนวนคงที่ พระบางอย่างมีจำนวนน้อยมากๆ ใครอยากได้ก็ต้องกล้าสู้ราคาถึงจะสมหวัง เมื่อมีคนอยากได้มากๆ ราคาก็ย่อมแพงขึ้นเรื่อยๆ เป็นของธรรมดา หาใช่เป็นการปั่นราคาอย่างที่มีบางคนเข้าใจกันผิดๆ อีกแบบหนึ่ง เป็นพระที่มีราคาแพงตามกระแสนิยม หรือตามแฟชั่นของสังคมวงการพระ เห็นว่าสังคมเขาเล่นหากัน เราก็ต้องมีกับเขาบ้าง โดยไม่ต้องคำนึงถึงเรื่องของพุทธศิลป์ หรือความเก่าความหายากแต่ประการใด พอเวลาผ่านไประยะหนึ่ง คนที่เก็บพระที่ว่านี้มาก่อน พอเห็นราคาดีก็เลยปล่อยพระที่ได้มาก่อนออกไป ทำให้ได้กำไรงาม พระแบบนี้คนที่เล่นตามเขาทีหลัง หากจะเก็งกำไรก็ต้องเจ็บตัว เพราะราคาจะตกลงอย่างรวดเร็ว ตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจน คือ จตุคามรามเทพ เมื่อปีที่ผ่านมาทำเอาหลายคนต้องหมดตัวไปตามๆ กัน การเล่นพระตามกระแสเพื่อหวังเก็งกำไร จึงต้องพิจารณาให้รอบคอบ เพราะหาความแน่นอนมั่นคงไม่ได้ แต่ถ้าหากเล่นตามกระแสโดยไม่หวังเก็งกำไร เล่นเพื่อความสุขใจ และหวังพึ่งในความขลังความศักดิ์สิทธิ์ ก็เป็นอีกเรื่องหนึ่ง เมื่อกระแสนิยมถดถอยลดลง ก็ไม่ได้เจ็บตัวแต่ประการใด

การประกวดพระทำให้มีการตื่นตัว ขยายวงกว้างออกไป มีผู้ให้ความสนใจกันมากขึ้น เป็นการยกระดับของนักสะสมให้สูงขึ้นด้วย จากสมัยหนึ่งที่เล่นพระแบบไม่มีทิศทาง ไม่มีหลักการยึดเหนี่ยว พอมาเข้าร่วมงานประกวดพระก็ได้พบเห็นคนอื่นๆ ที่เขาเล่นพระกันโดยทั่วไปนั้น เขาเล่นพระอะไรบ้าง ทำให้คนกลุ่มนี้ได้มีโอกาสพัฒนาการเล่นพระของตัวเองขึ้นไป พระที่เล่นหากันก็มีมาตรฐานสากลนิยมตามไปด้วย อันนี้ถือว่าเป็นผลดีแก่วงการพระทั่วๆ ไป โดยส่วนตัวของเต้ งานประกวดพระที่สมาคมรับรอง จะเข้าไปช่วยงานด้วยเสมอ โดยได้รับเชิญให้เป็นกรรมการตัดสินพระชุดเนื้อดินยอดนิยม และเท่าที่ผ่านๆ มา ก็ไม่เคยมีปัญหาแต่ประการใด เพราะกรรมการของสมาคมส่วนใหญ่มีความรู้ความสามารถเท่าเทียมกัน แนวทางการดูพระก็เป็นมาตรฐานเดียวกันหมด ผลการตัดสินพระในงานที่สมาคมรับรองจึงมีความน่าเชื่อที่สุด เป็นบรรทัดฐานที่จะชี้ขาดได้แน่นอนว่าพระองค์ไหนแท้ พระองค์ไหนปลอม

 ทุกวันนี้ส่วนใหญ่ เต้ สระบุรี จะนั่งประจำอยู่ที่ร้าน ณ สยาม ชมรมพระเครื่องมรดกไทย ชั้น ๓ ห้างพันธุ์ทิพย์ งามวงศ์วาน โทร.๐๘-๑๘๑๕-๑๔๘๔ ท่านที่ผ่านไปทางนั้นจะแวะปรึกษาหารือ หรือขอความรู้เกี่ยวกับพระเนื้อดินยอดนิยม ที่เป็นพระแท้ตามมาตรฐานสากล...ก็ย่อมได้เสมอข่าวพระเครื่อง 0 แล่ม จันท์พิศาโล 0