พุทธมณฑลประจำจังหวัดทั้ง 9 แห่ง
โครงการสร้างพุทธมณฑลเฉลิมพระเกียรติครองราชย์ ๖๐ ปี ๙ แห่งตามจังหวัดต่างๆ เป็นโครงการที่รับผิดชอบและดำเนินการโดย มหาเถรสมาคม (มส.) ที่จัดขึ้นในปีมหามงคล พ.ศ.๒๕๔๙ ซึ่งเป็นปีที่ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงครองสิริราชสมบัติครบ ๖๐ ปี และปี ๒๕๕๐ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมพรรษา ๘๐ พรรษา ประกอบด้วย

๑.พุทธมณฑล จ.พิษณุโลก พื้นที่ ๖๐ ไร่ อยู่ที่ ต.อรัญญิก อ.เมือง ๒.พุทธมณฑล จ.นครสวรรค์ พื้นที่ ๖๐ ไร่ อยู่ที่ ต.นครสวรรค์ อ.เมือง ๓.พุทธมณฑล จ.สมุทรสาคร พื้นที่ ๑๔๓ ไร่ อยู่ที่ ต.อำแพง อ.บ้านแพ้ว ๔.พุทธมณฑล จ.ลำปาง พื้นที่ ๘๐ ไร่ อยู่ที่ ต.ปงยางคก อ.ห้างฉัตร ๕.พุทธมณฑล จ.พะเยา พื้นที่ ๑๐๘ ไร่ อยู่ที่ ต.เวียง อ.เมือง ๖.พุทธมณฑล จ.นครพนม พื้นที่ ๓,๐๐๐ ไร่ อยู่ที่ ต.นาแก อ.นาแก ๗.พุทธมณฑล จ.ขอนแก่น พื้นที่ ๑,๑๗๔ ไร่ อยู่ที่ ต.ศิลา และ ต.สำราญ อ.เมือง ๘.พุทธมณฑล จ.เพชรบุรี พื้นที่ ๑๕๐ ไร่ อยู่ที่ ต.หนองกะปุ อ.บ้านลาด และ ๙.พุทธมณฑล จ.นราธิวาส พื้นที่ ๖๐ ไร่ อยู่ที่ ต.ลำภู อ.เมือง

การจัดสร้างพุทธมณฑลเฉลิมพระเกียรติ  มีวัตถุประสงค์หลักๆ เช่นเดียวกับการจัดสร้างพุทธมณฑล จ.นครปฐม คือ ๑.เพื่อเป็นศูนย์กลาง การศึกษาค้นคว้า ด้านพระพุทธศาสนา ๒.เพื่อเป็นศูนย์รวมจิตใจของประชาชนชาวพุทธ ๓.เพื่อเป็นที่สงบร่มรื่น สำหรับพักผ่อนหย่อนใจ ของประชาชนทั่วไป ๔.เพื่อเป็นศูนย์กลางการศึกษา และวิปัสสนากรรมฐาน ๕.เพื่อเป็นสำนักงานกลาง การบริหารงานของคณะสงฆ์แห่งประเทศไทย และเป็นศูนย์กลาง การเผยแผ่พระพุทธศาสนา ๖. เพื่อเป็นศูนย์กลางแลกเปลี่ยนความคิดเห็นทางด้านธรรมของพุทธศาสนิกชน 

สำหรับความคืบหน้าของโครงการสร้างพุทธมณฑลเฉลิมพระเกียรติครองราชย์ ๖๐ ปี ทั้ง ๙ แห่งนั้น พระธรรมกิตติเมธี ผู้ช่วยเจ้าอาวาสวัดสัมพันธวงศ์ ผู้ช่วยเลขาธิการคณะธรรมยุต กรรมการมหาเถรสมาคม (มส.) และโฆษกมหาเถรสมาคม บอกว่า ในการประชุมมหาเถรสมาคม ที่ประชุมรับทราบเรื่องกิจกรรมการจัดสร้างพุทธมณฑลจังหวัด ตามที่สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติเสนอ แต่ไม่ได้ระบุว่า จะแล้วเสร็จในวันที่เท่าใด ในจำนวนพุทธมณฑลประจำจังหวัดทั้ง ๙ แห่งนั้น มี พุทธมณฑลประจำ จ.นครพนม เพียงแห่งเดียวเท่านั้นที่ดำเนินการก่อสร้างแล้วเสร็จ และนิมนต์ สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สมเด็จเกี่ยว) วัดสระเกศ  ประธานคณะผู้ปฏิบัติหน้าที่แทนสมเด็จพระสังฆราช ไปเปิดอย่างเป็นทางการ เมื่อวันที่ ๕ กุมภาพันธ์ ส่วนพุทธมณฑล อีก ๘ แห่งนั้น ไม่มีการรายงานความคืบหน้าของการก่อสร้างอย่างเป็นทางการ แต่เท่าที่ทราบ ส่วนใหญ่ได้ดำเนินการระหว่าง ๕๐-๗๐% ยังไม่แล้วเสร็จ อยู่ระหว่างการปรับปรุงภูมิทัศน์ให้สวยงาม

ส่วนการบริหารจัดการพุทธมณฑลประจำจังหวัดในระยะยาว พระธรรมกิตติเมธี บอกว่า ต้องมีการตั้งเสนอของบประมาณจากรัฐบาลเข้าไปดูแลจัดการ เช่น เดียวกับพุทธมณฑล ที่ จ.นครปฐม แต่ระหว่างนี้บางจังหวัดมีงบประมาณจากองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) องค์การบริหารส่วนจังหวัด (อบจ.) คณะศรัทธาในจังหวัด สนับสนุนบ้างเป็นบางส่วน

การจัดสร้างพุทธมณฑลจังหวัดทั้ง ๙ แห่งนี้ จะมีลักษณะคล้ายกับพุทธมณฑลใหญ่ที่ จ.นครปฐม สำหรับวัตถุประสงค์ของการสร้างพุทธมณฑลจังหวัด ก็เพื่อเป็นศูนย์กลางของประชาชนในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา และเพื่อประกอบพิธีกรรมของแต่ละท้องถิ่น ซึ่งที่ประชุมกำหนดสถานที่ก่อสร้างอนุพุทธมณฑลว่า จะต้องมีความเหมาะสมในเรื่องขนาดของพื้นที่

"การใช้ประโยชน์พุทธมณฑลประจำจังหวัด จะเป็นการจัดกิจกรรมในลักษณะเดียวกับพุทธมณฑล จ.นครปฐม คือ ใช้เป็นศูนย์กลางในการจัดกิจกรรมวันสำคัญทางศาสนาและวันสำคัญของชาติ  คือ งานวันขึ้นปีใหม่ งานวันเด็กแห่งชาติ การปฏิบัติธรรมเจริญสมถะและวิปัสสนากรรมฐาน สำหรับพระภิกษุ การจัดงานบรรพชาสามเณรภาคฤดูร้อนเฉลิมพระเกียรติ งานปฏิบัติธรรมเฉลิมพระเกียรติ การจัดงานเทศน์มหาชาติเฉลิมพระเกียรติ การแสดงพระธรรมเทศนา ประจำทุกวันอาทิตย์ ตลอดปี การเจริญพระพุทธมนต์ ประจำทุกวันอาทิตย์ตลอดปี ปฏิบัติธรรมประจำเดือนสำหรับประชาชน ทุกวันศุกร์ เสาร์ อาทิตย์ ต้นเดือน ฝึกอบรมค่ายศีลธรรม จริยธรรม แก่นักเรียน นักศึกษา ตลอดปี" พระธรรมกิตติเมธี กล่าว

พลังศรัทธาสารทิศ

พระครูอุดมธรรมมานุกูล เจ้าอาวาสวัดภูพานอุดมธรรม  บอกว่า เหตุที่ทำให้พุทธมณฑลประจำ จ.นครพนม ก่อสร้างแล้วเสร็จในระยะเวลาอันรวดเร็วนั้น ได้พลังศรัทธาหลักจาก ดร.สร้อยเพชร เรศานนท์  ในฐานะประธานโครงการพัฒนาวัดเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ๗๒ พรรษา เป็นประธานอำนวยการจัดสร้างและพัฒนาวัด สำนักงาน จ.นครพนม กองบัญชาการทหารสูงสุด ผ่านหน่วยกองบัญชาการทหารพัฒนา โครงการยกวัดมาไว้ที่ซีพี บริษัท ซี.พี.เซเว่นอีเลฟเว่น จำกัด (มหาชน) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ สถาบันอาชีวศึกษา พร้อมญาติโยมผู้มีจิตศรัทธา หาปัจจัยมาสนับสนุนการก่อสร้างอย่างต่อเนื่อง ทั้งนี้ วัดจัดสร้างอาคารพัฒนาศิลปวัฒนธรรมและอาชีพ เพื่อความมั่นคงของครอบครัวและสังคมเฉลิมพระเกียรติขึ้น โดยได้เริ่มก่อสร้างอาคารตั้งแต่ปี ๒๕๔๘ เป็นอาคารคอนกรีตสูง ๕ ชั้น กว้าง ๑๔ เมตร ยาว ๔๒ เมตร โดยใช้งบประมาณกว่า ๕๐ ล้านบาท

ชั้นแรกเป็นโรงครัวและโรงอาหาร ชั้น  ๒, ๓ เป็นที่พัก ชั้น ๔ ไว้อบรมวิปัสสนากัมมัฏฐาน ส่วนชั้นที่ ๕ เป็นวิหารปฏิบัติธรรม และประดิษฐานพระพุทธรูปหยกขาวศักดิ์สิทธิ โดยสร้างแล้วเสร็จเมื่อเดือนมกราคม ๒๕๕๑ โดยมี พระพรหมวชิรญาณ เจ้าอาวาสวัดยานนาวา กรุงเทพฯ และกรรมการมหาเถรสมาคม จะเป็นประธานฝ่ายสงฆ์ และนายบุญสนอง บุญมี ผู้ว่าราชการจังหวัดนครพนม เป็นประธานฝ่ายฆราวาส ประกอบพิธีเจิมป้าย และเปิดอาคารดังกล่าว พระครูอุดมฯ ยังบอกด้วยว่า หลังจากนี้เป็นต้นไป พุทธมณฑลประจำ จ.นครพนม จะเปิดดำเนินการให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ที่ มส.ตั้งไว้ โดยในแต่ละปีจะมีข้าราชการ ประชาชน นักเรียน นักศึกษา ญาติโยม จ.นครพนม และจังหวัดใกล้เคียง ในเขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือตอนบน ๑๔ จังหวัด ผลัดเวียนมาปฏิบัติธรรมกันอย่างต่อเนื่อง เดินทางมาเข้าค่ายปฏิบัติธรรมอบรมจริยธรรมและคุณธรรม ตลอดจนฝึกอาชีพให้ประชาชนทั่วไปเป็นจำนวนมาก รวมแล้วไม่ต่ำกว่า ๘,๐๐๐-๑๐,๐๐๐ คน/รูป คมชัดลึก