จังหวัดฉะเชิงเทรา หรือที่เรียกกันว่า "เมืองแปดริ้ว" เป็นจังหวัดที่เก่าแก่มีความร่มเย็นภายใต้บารมีหลวงพ่อโสธร พระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์คู่บ้านคู่เมืองมาแต่ครั้งโบราณกาล

ชื่อเมืองฉะเชิงเทราปรากฏครั้งแรกในสมัยกรุงศรีอยุธยา ครั้งแผ่นดินสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ เป็นเมืองในวงราชธานีชั้นจัตวา เมื่อปีจอ พุทธศักราช 1998 ตรงกับจุลศักราช 816 ผู้รักษาเมืองเป็นที่ออกพระวิเศษฤๅชัย เมืองฉะเชิงเทรา นา 800 ขั้น พระแดงเสนาฎขวา อย่างไรก็ตามหนังสือ "สภาพจังหวัดฉะเชิงเทรา" ที่หลวงประจันทเขตร ได้รวบรวมพิมพ์ขึ้นเมื่อพ.ศ. 2477 ได้กล่าวถึงความเป็นมาของเมืองฉะเชิงเทราว่า "ได้ตั้งขึ้นในรัชกาลสมเด็จพระมหาจักรพรรดิสมัยกรุงศรีอยุธยา สำหรับเป็นที่ระดมพลในเวลาสงคราม" กระนั้นหนังสือพงศาวดารก็ไม่มีความตอนใดกล่าวไว้อย่างชัดแจ้งเช่นนั้น เป็นแต่เพียงมีข้อความพอเป็นเค้าว่า

"ในแผ่นดินสมเด็จพระมหาจักรพรรดิ หลังจากการเตรียมการป้องกันประเทศครั้งใหม่ในพ.ศ. 2104 โปรดฯ ให้ข้าหลวงออกเที่ยวสำรวจบัญชีสำมะโนครัว และคัดคนเข้าทะเบียนเพิ่มเติมกำลังทหารทุกหัวเมืองชั้นใน และปรากฏว่าผู้คนตามหัวเมืองชั้นในเที่ยวตั้งภูมิลำเนาทำมาหากินแยกย้ายกันอยู่ เวลาเกิดสงครามมูลนายจะเรียกระดมพลเข้าหมวดกองไม่ทันท่วงที จึงได้จัดตั้งเมืองชั้นในขึ้นในครั้งนั้นอีก 3 เมือง คือ นนทบุรี นครชัยศรี และสมุทรสาคร เพื่อให้มีผู้ว่าราชการกรมการอยู่ประจำในท้องที่สำหรับเรียกระดมคนเวลามีสงคราม หัวเมืองชั้นใน เมืองอื่นก็คงจะได้จัดการตรวจเรียกจำนวนคนขึ้นใหม่หมดในครั้งนั้น" เมืองฉะเชิงเทราในเวลานั้นเป็นเมืองชั้นในอยู่แล้ว คงจะใช้เป็นที่เรียกระดมพลตามประกาศในครั้งนั้นด้วย

นอกจากนั้น เมืองฉะเชิงเทรายังปรากฏเมื่อคราวพม่ายกทัพมาล้อมกรุงศรีอยุธยา เมื่อพ.ศ. 2309 กรมหมื่นเทพพิพิธซึ่งถูกส่งไปอยู่เมืองจันทบุรี บรรดาชาวเมืองทางตะวันออกมีความเคารพนับถือมาก และพากันมาสวามิภักดิ์ด้วยเป็นอันมาก เมื่อมีข่าวลือว่ากรมหมื่นเทพพิพิธจะยกทัพไปรบกับพม่าที่ยกมาล้อมกรุงไว้ ชาวเมืองฉะเชิงเทราก็ได้อาสาสมัครเข้าเป็นทหารในกองทัพกรมหมื่นเทพพิพิธ และไปตั้งค่ายอยู่เมืองปราจีนบุรี และโปรดเกล้าฯ ให้หมื่นเกล้าและหมื่นศรีนาวาชาวเมืองปราจีนบุรี กับนายทองอยู่น้อย (มีเรียกอีกอย่างหนึ่งว่านายทองอยู่นกเล็ก) ชาวเมืองชลบุรีเป็นแม่ทัพยกพลไปตั้งที่ปากน้ำโยธะกา ที่มา...ข่าวสด