เหรียญพระรัตนตรัย หรือ เหรียญตู้ไปรษณีย์ ปี 2475

เหรียญพระรัตนตรัย หรือที่มักเรียกกันว่า "เหรียญตู้ไปรษณีย์" ด้วยลักษณะพิมพ์ทรงคล้ายตู้ไปรษณีย์ เป็นเหรียญเก่าแก่ที่ได้รับความนิยมสะสมกันอย่างสูงในแวดวงนักนิยมสะสมพระเครื่องและเหรียญ เหรียญนี้สร้างขึ้นในปี พ.ศ.2475 เพื่อแจกเป็นที่ระลึกในโอกาสที่สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ มีพระชนมายุครบ 60 พรรษา เมื่อครั้งดำรงสมณศักดิ์ที่สมเด็จพระราชาคณะในราชทินนามว่า "สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์" ครับผม

สมเด็จพระสังฆราชเจ้า กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ ทรงเป็นโอรสของหม่อมเจ้าถนอม นพวงศ์ ประสูติในปี พ.ศ.2415 พอพระชนมายุได้ 15 พรรษา ผนวชเป็นสามเณรที่วัดบรมนิวาส ทรงศึกษาพระปริยัติธรรมกับหม่อมเจ้าอรุณนิภากร พระสาธุศีลสังวรณ์ (สาย) และสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงมีพระปรีชาล้ำเลิศสามารถสอบได้เปรียญ 5 ประโยคตั้งแต่เป็นสามเณร เมื่อพระชนมายุครบ 20 พรรษา จึงผนวชเป็นพระภิกษุที่วัดบวรนิเวศวิหาร มีฉายา "สุจิตโต" ทรงเคร่งครัดในวัตรปฏิบัติเป็นที่เคารพศรัทธาของเหล่าสาธุชน ได้รับพระราชทานแต่งตั้งสมณศักดิ์เรื่อยมาจนปี พ.ศ.2488 ทรงรับสถาปนาเป็นสมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก กรมหลวงวชิรญาณวงศ์ ทรงครองวัดบวรนิเวศวิหารอยู่ 38 ปี สิ้นพระชนม์เมื่อปี พ.ศ.2501 พระชนมายุ 85 พรรษา 11 เดือน กับ 19 วัน

เหรียญพระรัตนตรัย จัดสร้างโดยคณะศิษยานุศิษย์ เพื่อแจกเป็นที่ระลึกในงานพิธีบำเพ็ญกุศลฉลองในโอกาสที่สมเด็จพระวชิรญาณ วงศ์ทรงมีพระชนมายุครบ 60 พรรษา ซึ่งจัดขึ้นที่พระอุโบสถวัดบวรนิเวศวิหาร ลักษณะเป็นเหรียญปั๊ม หูในตัว กว้าง 1.8 ซ.ม. สูง 3.5 ซ.ม. พิมพ์ด้านหน้า ขอบเหรียญแกะเป็นซุ้มเรือนแก้ว ด้านล่างเป็นฐานผ้าทิพย์ ประกอบด้วยลายกนก มีสัญลักษณ์ปรากฏในลักษณะของอักขระขอม รวมความหมายถึง พระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ หรือ "พระรัตนตรัย" คือ อักขระขอมใต้ตัวเฑาะว์ ด้านบนของอาสนะบัวคว่ำบัวหงาย อ่านได้ว่า "สัมพุทโธ" หมายถึง พระพุทธ ด้านบนตัวเฑาะว์ มีอักขระขอม 3 บรรทัด อ่านได้ว่า "ปุ ญา จุ ญา, ทุ สะ นิ มะ และ อา สะ นิ มะ" อันเป็นหัวใจโดยย่อของพระธรรม ตรงกลางเป็น "ตัวเฑาะว์ขัดสมาธิ" ขึ้นยอดเป็นอุณาโลมยาวจดซุ้ม มีความหมายถึงพระธรรม และรอบยันต์ตัวเฑาะว์เป็นเส้นรัศมีแผ่กระจายโดยรอบ ใต้อาสนะบัวคว่ำบัวหงาย ภายใต้ตัวเฑาะว์ มีอักขระขอม อ่านว่า "สังโฆ" อันหมายถึง พระสงฆ์ นอกจากนี้ ตรงฐานผ้าทิพย์ จะมีอักษรไทยว่า "สุจิตโต" อันเป็นนามฉายา ส่วนด้านล่างสุดตรงขอบเหรียญ เป็นตัวเลขไทยระบุปีประสูติและปีฉลองพระชนมายุ คือ "๒๔๑๕ และ ๒๔๗๕" ส่วน พิมพ์ด้านหลัง เป็นอักขระขอมเรียงกัน 8 แถว อ่านได้ว่า "พุทโธ ธัมโม จ สโฆรักขันตุ พุทธสาสนนิกัง อนิฎเฐหิวิภวาย อิฎเฐหิ สมุกวาย จ"

จากพุทธลักษณะที่แปลกแตกต่างจากเหรียญโดยทั่วไป จึงทำให้ เหรียญพระรัตนตรัย หรือ เหรียญตู้ไปรษณีย์ มีความโดดเด่นน่าสนใจ อีกทั้งเป็นเหรียญเก่าแก่อันสำคัญและทรงคุณค่า จึงควรค่ายิ่งที่จะได้รับความนิยมและเป็นที่แสวงหาของนักนิยมสะสมพระเครื่อง และเหรียญคณาจารย์ครับผม
คอลัมน์ พันธุ์แท้พระเครื่อง
โดย ราม วัชรประดิษฐ์  ที่มาหนังสือพิมพ์ข่าวสด